Η Αρτα αλλά και η ευρύτερη περιοχή, όπως και ολόκληρη η Ηπειρος άλλωστε, είναι ένα ανοικτό, ανεξερεύνητο σε μεγάλο βαθμό, μουσείο. Ειδικά ο νομός Αρτης είναι διάσπαρτος από απίστευτους βυζαντινούς και υστεροβυζαντινούς θησαυρούς που θα τους ανακαλύψεις είτε κατά τύχη, είτε επειδή έφτασες ώς εδώ καλά προετοιμασμένος (διάβασες, έψαξες στο Ιντερνετ, κ.λπ.), είτε γιατί έχεις καλούς φίλους από την περιοχή.
Η περίπτωσή μου ήταν η τρίτη και ομολογώ ότι μετά το γεφύρι της Αρτας στον δρόμο για τη Γραμμενίτσα δεν θα πρόσεχα ποτέ την ταπεινή ένδειξη για το τζαμί του Φαΐκ Πασά. Ο κακοσυντηρημένος δρόμος στην τελική ευθεία για το μνημείο, σε προετοιμάζει τρόπον τινά για την εικόνα πλήρους εγκατάλειψης που θα συναντήσεις. Και να σκεφτεί κανείς ότι αυτό είναι το καλύτερα διατηρημένο οθωμανικό τέμενος της περιοχής!
Ομολογώ, παρ’ όλα αυτά, ότι ακριβώς εξαιτίας της απόκοσμης αυτής ερήμωσης που περιβάλλει το τζαμί, μαζί με την άγρια βλάστηση, την υγρασία της εποχής και λιγότερο με την ανεμοδαρμένη ελληνική σημαία που ένας Θεός ξέρει γιατί βρίσκεται εκεί, αισθάνθηκα εκείνη την παράδοξη γοητεία των ερειπίων, μόνο που εδώ το θρησκευτικό στοιχείο την επέτεινε ακόμα περισσότερο για να σταλάζει μέσα μου ακόμα πιο έντονη και σκοτεινή, πολλή ώρα αφού είχα αφήσει πίσω μου τον μουλιασμένο αυλόγυρο αυτού που κάποτε υπήρξε σημείο αναφοράς της οθωμανικής Αρτας.
Ομως το τζαμί του Φαΐκ Πασά που μαζί με το τζαμί του Φεϊζούλ Πασά είναι ένα από τα δύο σωζόμενα τεμένη της πόλης και το οποίο κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα από τον Φαΐκ Πασά, πρώτο Οθωμανό κατακτητή της Αρτας, δεν είναι καθόλου ερείπιο. Σώζεται ολόκληρο, μαζί με τον κυλινδρικό του μιναρέ και οι σημειακές απώλειες (ευτυχώς μάλλον αναστρέψιμες, τουλάχιστον εξωτερικά) δεν είναι ικανές να στερήσουν από τον τυχερό επισκέπτη την αίσθηση της περασμένης μεγαλοπρέπειας.