Πρέπει όχι μόνο να επικεντρωθούμε στη σχέση ποιότητας – τιμής, αλλά και να επενδύσουμε στην έρευνα προκειμένου να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος μας και να προσελκύσουμε επισκέπτες. Το λέει ένας άνθρωπος που γνωρίζει τον ελληνικό τουριστικό χάρτη όσο λίγοι. Ο Γιώργος Δρακόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Tourism Generis και σύμβουλος του γενικού γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού ΟΗΕ (UNWTO), μιλάει για το συγκριτικό τουριστικό πλεονέκτημα της Ελλάδας, κρίνει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και κάνει τις προβλέψεις του για τη νέα σεζόν.
Ποιο είναι το τουριστικό πλεονέκτημα της χώρας;
Η Ελλάδα διαθέτει, δυνητικά, ένα πλούσιο χαρτοφυλάκιο τουριστικών προϊόντων σε έναν πολύ μικρό και εύκολα καλυπτόμενο χώρο. Για παράδειγμα, η Βραζιλία ή η Νότια Αφρική έχουν να προσφέρουν ποικιλία στον επισκέπτη, ωστόσο για να φτάσεις από το ένα μέρος στο άλλο πρέπει να κάνεις μια πτήση 3-4 ωρών. Στην Ελλάδα, από την άλλη, πας αεροπορικώς παντού μέσα σε μισή ώρα. Ωστόσο οι ειδικές μορφές τουρισμού, που θα ευνοούσαν το ελληνικό τουριστικό προϊόν, έχουν αναπτυχθεί μόνο σε ρητορικό και φιλοσοφικό επίπεδο.
Πρέπει, επίσης, να καταστεί σαφές ότι η ελληνική τουριστική περίοδος μπορεί να επιμηκυνθεί από 5 μήνες σε 7 ή 8, όχι όμως σε 12. Και ότι δεν θα επιτύχουμε ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος μειώνοντας τις τιμές. Προτάσεις που έχουν ακουστεί κατά καιρούς, όπως η απαλλαγή από τα τέλη χρήσης αεροδρομίων, η μείωση του ΦΠΑ, το φθηνότερο εισιτήριο σε αρχαιολογικούς χώρους κατά τις «νεκρές» περιόδους, δεν αποτελούν μέρος υγιούς επιχειρηματικότητας. Ονομάζονται απλώς… φιλανθρωπία. Γιατί η ουσία είναι να φέρεις τον επισκέπτη και να τον κάνεις να πληρώσει, όχι να τον πληρώνεις για να έρθει.
Απαραίτητες είναι και άλλες, συμπληρωματικές μορφές τουρισμού. Στη Ρόδο, για παράδειγμα, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ο ποδηλατικός τουρισμός. Θα έπρεπε, επίσης, να αξιοποιηθεί το πανεπιστήμιο μέσω σεμιναρίων ή δράσεων που θα φέρουν επισκέπτες με ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα στο νησί. Παράλληλα η γαστρονομία και ο πολιτισμός, όπως επίσης ο συνεδριακός τουρισμός, είναι τομείς που δεν είναι εποχικώς ευαίσθητοι, ενώ απαιτούν χαμηλού κόστους επενδύσεις σε υποδομές. Πρέπει, όμως, στο μεταξύ να μορφοποιήσουμε το τουριστικό μας μάρκετινγκ, έτσι ώστε να πείσουμε τον υποψήφιο επισκέπτη να έρθει.
Πώς κρίνετε το επίπεδο τιμών και υπηρεσιών στην Ελλάδα;
Το λεγόμενο value for money είναι το βασικό στοιχείο του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που θα έπρεπε να πουλάμε. Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τις πολύ φθηνές αγορές. Θα πρέπει, λοιπόν, να επικεντρωθούμε στη σχέση ποιότητας – τιμής. Γιατί μπορεί εμείς να νομίζουμε ότι έχουμε την πιο ωραία χώρα του κόσμου, χρειάζεται όμως να βρούμε τρόπο να την «πουλήσουμε» και στους άλλους, ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
Λόγω των σοβαρών ελλείψεών μας δεν μπορούμε να «χτυπήσουμε» μόνο τον τουρισμό πολυτελείας. Είμαστε μια χώρα βρώμικη, με άθλιους δρόμους, βρώμικα κτίρια και με ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων να διακατέχεται από το σύνδρομο του λεγόμενου κακού σέρβις, τη στιγμή που ο πελάτης πολυτελείας απαιτεί υψηλή εξυπηρέτηση σε όλο το μείγμα της διαμονής του και όχι μόνο στο ξενοδοχείο του.
Θα πρέπει επίσης να επενδύσουμε στο σχεδιασμό, σε επίπεδο κεντρικής και περιφερειακής πολιτικής. Να προωθούμε διαφημιστικά εικόνες που αρέσουν σε εκείνον που καλούμε να έρθει, όχι σε εμάς, και αυτό προϋποθέτει έρευνα. Είναι επιστημονικώς αποδεδειγμένο ότι, αν επενδύσεις 1 ευρώ στην έρευνα, γλιτώνεις 5 ευρώ άστοχης διαφήμισης. Το θέμα, εξάλλου, δεν είναι να πάρεις από τον επισκέπτη μία φορά τα λεφτά του, αλλά να ξανάρθει και να οδηγήσει και άλλους στη χώρα. Οφείλουμε να γνωρίζουμε πότε κάνει τις διακοπές του και πότε τις κρατήσεις του, ώστε να προχωράμε σε στοχευμένες διαφημίσεις σε κάθε χώρα. Και θα πρέπει, τέλος, να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να επενδύσουμε μόνο σε αγορές που διαθέτουν απευθείας αεροπορικές συνδέσεις με την Ελλάδα.
Πώς θα επηρεάσει η προσφυγική κρίση τη νέα σεζόν;
Το προσφυγικό ζήτημα ήρθε και δεν ξέρουμε για πόσο θα μείνει. Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι αυτήν τη στιγμή κάποια νησιά έχουν πρόβλημα εικόνας, όχι υποδομών. Οπου και να πάει ο τουρίστας, η επαφή του με τον πρόσφυγα είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Εχει εντυπωθεί διεθνώς μια εντελώς διαφορετική αίσθηση και το κυριότερο είναι ότι δεν έχει γίνει καμία απολύτως προσπάθεια να αντιστραφεί αυτή η εικόνα – ευθύνη που βαρύνει αποκλειστικά την πολιτεία. Το μόνο παρήγορο είναι ότι οι λιγοστοί ξένοι που θα επισκεφτούν στις αρχές της σεζόν τα συγκεκριμένα νησιά θα διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και θα το μεταφέρουν στους συμπατριώτες τους, με την προσδοκία να ανέβει λίγο η κίνηση προς το τέλος της σεζόν. Ακόμη και αν ρίξουμε πολύ τις τιμές, δεν θα προσελκύσουμε κόσμο, γιατί το θέμα είναι η εικόνα. Οσο φθηνές διακοπές και αν του προσφέρεις, ο επισκέπτης δεν θέλει στις διακοπές του να βλέπει απέναντί του τον ταλαιπωρημένο πρόσφυγα.
Πώς θα κινηθεί ο τουρισμός το φετινό καλοκαίρι;
Σε παρόμοια επίπεδα με τα περσινά, με ενδεχόμενη μικρή αύξηση. Θα παρατηρηθεί ανακατανομή των τουριστικών αφίξεων, με μείωση της ζήτησης στα νησιά με πρόβλημα εικόνας λόγω προσφυγικού. Η μείωση που παρατηρήθηκε από τη ρωσική αγορά το 2015 θα παραμείνει αμετάβλητη, δεν αναμένεται περαιτέρω κάμψη. Ωστόσο, σε περίπτωση που πέσει λίγο ακόμα το ευρώ σε σχέση με το ρούβλι, εκτιμώ ότι θα αυξηθούν οι ρωσικές εισροές.
Η μείωση τιμών οδηγεί πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα σε συσσώρευση χρεών, απλήρωτους εργαζομένους και στη συνέχεια λουκέτο. Το λουκέτο δεν είναι απαραίτητα κακό, διότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι επιχειρήσεις που άφηναν απλήρωτες τις υποχρεώσεις τους ανταγωνίζονταν με αθέμιτο τρόπο τον σοβαρό επιχειρηματία. Ούτε είναι κακό το να αλλάξουν χέρια μερικά ξενοδοχεία. Δεν έχει σημασία η εθνικότητα του νέου ιδιοκτήτη, αρκεί η επιχείρηση να λειτουργεί σωστά και συνεπώς σε όφελος της τουριστικής αγοράς. Γιατί αυτό είναι και το ζητούμενο: τι κάνει καλό στην αγορά συνολικά.