Τα στοιχεία της Eurostat για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων το 2012 ήταν, για ακόμα μία χρονιά, αποκαρδιωτικά για την Ελλάδα. Η χώρα μας εξακολουθεί να αγνοεί την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής και να θάβει το συντριπτικό ποσοστό των απορριμμάτων που παράγει – 82%, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 34%. Οι μόνες χώρες με μεγαλύτερο ποσοστό ταφής είναι η Λεττονία (84%), η Κροατία (85%), η Ρουμανία (99%) και η Μάλτα (87%). Υπενθυμίζεται ότι η Μάλτα και η Λεττονία προσχώρησαν στην Ε.Ε. το 2004, η Ρουμανία το 2007 και η Κροατία μόλις πέρυσι. Η Ελλάδα είναι μέλος από το 1981.
Αντιστοίχως, η χώρα μας υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου στην ανακύκλωση (16% έναντι 27%) και θεαματικά στην κομποστοποίηση (μόλις 2% έναντι 15%). Παρά την παράταση των τεσσάρων ετών που έλαβε για τη μείωση των βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται στην ταφή, η Ελλάδα δεν πέτυχε ούτε τον στόχο του 2010 (75% του επιπέδου του 1995) ούτε αυτόν του Ιουλίου του 2013 (50% του 1995).
Για να επιτευχθεί ο στόχος του 2020 για τα βιοαποικοδομήσιμα (ταφή 35% του όγκου του 1995), καθώς και άλλοι ευρωπαϊκοί στόχοι στη διαχείριση απορριμμάτων, θα χρειαστούν «ριζοσπαστικές αλλαγές στα επόμενα χρόνια», δηλώνει στην «Κ» ο Τζο Χένον, εκπρόσωπος Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πέρυσι, η Κομισιόν δημοσίευσε μία έκθεση (factsheet) για την υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα και μια σειρά από συστάσεις προς τις ελληνικές αρχές σχετικά με τη διαχείριση απορριμμάτων. Η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να ενσωματώσει στην εγχώρια νομοθεσία τις συστάσεις αυτές, που περιλαμβάνουν την επιβολή φόρου XYTA (ως αντικίνητρο στην ταφή), πολιτικές για την εκτροπή των βιοαποικοδομήσιμων από την ταφή, δημιουργία υποδομών για διαλογή στην πηγή και εφαρμογή της αρχής «πληρώνω όσο πετάω».
Τι επείγει περισσότερο
Ωστόσο, αυτό που επείγει περισσότερο είναι να προχωρήσουν τα έργα κατασκευής σύγχρονων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων, ειδικότερα στην Αττική, όπου παράγονται περίπου τα 2/5 του ετήσιου όγκου απορριμμάτων στην Ελλάδα. Σε ερώτηση της «Κ» για τον κίνδυνο απώλειας ευρωπαϊκών πόρων (ύψους 200 εκατ. ευρώ) για τα τέσσερα έργα στην Αττική, ο κ. Χένον είναι σαφής: «Οποιαδήποτε έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί για την προγραμματική περίοδο 2007-13 θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί ώς τις 31 Δεκεμβρίου του 2015, διαφορετικά η Ελλάδα θα απολέσει τη χρηματοδότηση που έχει προβλεφθεί γι’ αυτά». Δεδομένου ότι οι ανάδοχοι για τις τέσσερις συμβάσεις -στη Φυλή, τα Λιόσια, την Κερατέα και το Γραμματικό- ακόμα αναζητούνται (ο αρχικός στόχος του ΕΔΣΝΑ ήταν να έχουν κατακυρωθεί οι διαγωνισμοί πριν από το τέλος του 2013), η διορία αυτή είναι κάτι παραπάνω από πιεστική.
Επιπλέον, όπως τονίζει ο εκπρόσωπος Περιβάλλοντος της Κομισιόν, «υπό τους όρους της ex ante αιρεσιμότητας για τα διαρθρωτικά ταμεία που ισχύει για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο (2014-20), η πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους για τη διαχείριση απορριμμάτων είναι δυνατή μόνο αν το κράτος-μέλος έχει εφαρμόσει αποτελεσματικές πολιτικές και μέτρα που διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία». Αλλά και στο ζήτημα των ΧΑΔΑ, ο κ. Χένον σημειώνει ότι «χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα» και ότι οι Βρυξέλλες «δεν θα ικανοποιηθούν μέχρι να κλείσει και η τελευταία παράνομη χωματερή». Η Κομισιόν κατέθεσε νέα προσφυγή κατά της Ελλάδας για το ζήτημα αυτό πέρυσι. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν έχει ακόμα ορίσει ημερομηνία ακρόασης.