Ασφυξία προκάλεσε στα νότια και δυτικά προάστια της Αθήνας η πυρκαγιά στο εργοστάσιο ανακύκλωσης του Ασπροπύργου. Σε πολλές περιοχές, όπως η Νίκαια, η Πετρούπολη, το Μοσχάτο, το Χαϊδάρι, το Περιστέρι και ο Πειραιάς, οι ρύποι από τα φλεγόμενα σκουπίδια προκάλεσαν δυσφορία, ενώ η οσμή έγινε αισθητή στο μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου.
Με δεδομένο ότι η πολιτεία δεν έχει ακόμη καταλήξει στο τι ακριβώς κάηκε στον Ασπρόπυργο –και συνεπώς τι επιπτώσεις θα έχει η πυρκαγιά στη δημόσια υγεία– το πρόσφατο περιστατικό αναδεικνύει την ανάγκη αυστηρότερων ελέγχων στις βιομηχανίες που βρίσκονται σε περιαστικές περιοχές.
Η πυρκαγιά του Ασπροπύργου και τα ρεπορτάζ που ακολούθησαν (και μετέφεραν τη δραματική κατάσταση που επικρατούσε στη μονάδα ανακύκλωσης) κινητοποίησαν τον Δημήτρη Χατζηδάκη, δόκτωρα χημικό μηχανικό, που υπηρέτησε επί πολλά χρόνια στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχολούμενος με θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ο κ. Χατζηδάκης έστειλε περισσότερα από 300 ερωτηματολόγια σε παλαιούς συνεργάτες, φίλους και γνωστούς σε όλο το Λεκανοπέδιο, προσπαθώντας να εντοπίσει πόσο αισθητή είχε γίνει η ρύπανση και σε ποιες περιοχές, σε τι παρέπεμπαν οι οσμές και αν είχαν τυχόν νιώσει κάποιου είδους όχληση.
Από το δείγμα, περίπου 220 σημεία ήταν κατανεμημένα με πληθυσμιακά κριτήρια στο σύνολο των δήμων του Λεκανοπεδίου, για τη διασφάλιση επαρκούς αξιοπιστίας των ευρημάτων.
«Από τα στοιχεία της ΕΜΥ προκύπτει ότι στις 6 και 7 Ιουνίου στο Θριάσιο Πεδίο επικρατούσαν βόρειοι άνεμοι, ενώ στο λεκανοπέδιο της Αθήνας οι άνεμοι ήταν αρχικά βόρειοι (στις 8 Ιουνίου) και στη συνέχεια νότιοι (στις 9 και 10 Ιουνίου). Ουσιαστικά, λοιπόν, από τον συνδυασμό των ανέμων τις ημέρες αυτές τα ποικίλης σύστασης καυσαέρια οδηγήθηκαν αρχικά στη δυτική περιοχή του Λεκανοπεδίου και στη συνέχεια κυρίως στη νότια και στην κεντρική, κάνοντας παντού αισθητή την παρουσία τους», εξηγεί ο κ. Χατζηδάκης.
Οσμές στο Λεκανοπέδιο
Οπως προκύπτει από την πρώτη επεξεργασία των απαντήσεων που συνέλεξε ο κ. Χατζηδάκης, 9 στους 10 κατοίκους της δυτικής περιοχής του Λεκανοπεδίου και 8 στους 10 στα νότια προάστια αντιλήφθηκαν οσμές από τις φλεγόμενες εγκαταστάσεις του Ασπροπύργου.
Αντίθετα, μόλις 2 στους 10 πολίτες στους βόρειους δήμους του Λεκανοπεδίου αντιλήφθηκαν διαφορετική οσμή. Χαρακτηριστικό είναι ότι τους ρύπους αντιλήφθηκε το σύνολο των ερωτηθέντων σε Κερατσίνι, Νίκαια, Ρέντη, Πέραμα, Κορυδαλλό, Δραπετσώνα και Χαϊδάρι, το 88% σε Πετρούπολη, Καματερό, Αγίους Αναργύρους, Ιλιον, Περιστέρι, Αιγάλεω και Αγία Βαρβάρα και το 87% σε Πειραιά, Μοσχάτο και Ταύρο.
Οι οσμές χαρακτηρίστηκαν βαριές από σχεδόν 9 στους 10 που τις αντιλήφθηκαν στη δυτική περιοχή και 7 στους 10 στη νότια, ενώ στη βόρεια περιοχή χαρακτηρίστηκαν ελαφρές από 7 στους 10 ερωτηθέντες. Κυρίαρχη οσμή ήταν αυτή του καμένου πλαστικού (σε ποσοστό από 60% έως 90%, ανάλογα με την περιοχή). Αξίζει να σημειωθεί ότι στην κεντρική και νότια περιοχή και σε ποσοστά 10%-20% καταγράφηκαν οσμές καμένων σκουπιδιών ή δεν ήταν δυνατός ο προσδιορισμός τους, υποκρύπτοντας (σύμφωνα πάντα με τον κ. Χατζηδάκη) την παρουσία στα καυσαέρια οργανικών ουσιών, ιδιαίτερα επικίνδυνων για την υγεία.
Ενοχλήσεις
Σε πολλές περιοχές, οι ρύποι που μετέφερε ο αέρας δεν ήταν απλώς δυσάρεστοι, αλλά ενοχλητικοί. Στη δυτική περιοχή του Λεκανοπεδίου, το 40% των ερωτηθέντων δήλωσε έντονη όχληση, ενώ στην κεντρική και νότια περιοχή το 20%. Πιο αναλυτικά, οι οχλήσεις αφορούσαν στην κεντρική περιοχή σχεδόν αποκλειστικά τα μάτια και το αναπνευστικό, στη δυτική περιοχή σχεδόν αποκλειστικά το αναπνευστικό και την πρόκληση δυσφορίας, ενώ στη νότια περιοχή περίπου το ίδιο ποσοστό πολιτών δήλωσε δυσφορία στην αναπνοή, ενόχληση στα μάτια και πρόκληση πονοκεφάλου ή στομαχικών διαταραχών.
«Τα άγνωστης σύστασης καυσαέρια έπνιξαν το μισό Λεκανοπέδιο, επειδή έτσι φύσηξε εκείνες τις ημέρες ο άνεμος. Αν είχε περισσότερους νοτιάδες, θα είχε πνίξει ολόκληρο το Λεκανοπέδιο», λέει ο κ. Χατζηδάκης. «Το ερώτημα, λοιπόν, που προκύπτει είναι τι θα μπορούσε να συμβεί από μια πυρκαγιά σε μια πιο ρυπογόνο δραστηριότητα. Δεν πρόκειται για ένα αισθητικό, αλλά για πρόβλημα δημόσιας υγείας».
Υποψίες ότι λειτουργούσε σαν «πλυντήριο»
Η πυρκαγιά στο Κέντρο Διαλογής και Ανακύκλωσης Υπολειμμάτων (ΚΔΑΥ) Ασπροπύργου, ιδιοκτησίας της Γενικής Ανακυκλώσεως, ξέσπασε το Σάββατο 6 Ιουνίου και κατασβέστηκε αρκετές ημέρες αργότερα. Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, μάλιστα, εξακολουθούσε να «σιγοκαίει» λόγω των τεράστιων ποσοτήτων απορριμμάτων που βρίσκονταν στην εγκατάσταση. Σύμφωνα με την έκθεση αυτοψίας των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, που αποκάλυψε η «Κ», εκτιμάται ότι στον χώρο υπήρχαν περίπου 140.000 κυβικά μέτρα απορριμμάτων, αποβλήτων και ανακυκλώσιμων. Το «μεμπτόν» της υπόθεσης είναι ότι στο ΚΔΑΥ υπήρχαν μεγάλες ποσότητες σύμμεικτων απορριμμάτων, γεγονός που δημιουργεί στις αρχές την υποψία ότι η επιχείρηση λειτουργούσε σαν «πλυντήριο» για δήμους που ήθελαν να ξεφορτωθούν τα σκουπίδια τους. Η υπόθεση, πάντως, ερευνάται τόσο από την Ασφάλεια, όσο και από το υπουργείο Περιβάλλοντος, προκειμένου να αποσαφηνιστεί τι συνέβαινε στην εγκατάσταση. Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να ενεργοποιηθεί και η νομοθεσία περί «περιβαλλοντικής ζημιάς» από το Συντονιστικό Γραφείο για την Αντιμετώπιση της Περιβαλλοντικής Ζημιάς. Το γραφείο θα προτείνει τα μέτρα για την αποκατάσταση της ζημιάς και θα εκτιμήσει το κόστος τους, που θα καταλογιστεί στους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης. Να σημειωθεί ότι βάσει της νομοθεσίας «κοστολογείται» η ζημιά που προκλήθηκε σε έδαφος, ύδατα (επιφανειακά ή υπόγεια), βιοτόπους (το τελευταίο, βέβαια, δεν ισχύει στην περίπτωση του Ασπροπύργου), αλλά όχι η ζημιά που προκλήθηκε από την έκλυση επικίνδυνων ρύπων, καθώς η ταυτοποίηση της προέλευσης είναι δυσκολότερη και η εκτίμησή της (λ.χ. στον πληθυσμό) πρακτικώς αδύνατη.