Στη λίστα χειρουργείου μεγάλου νοσοκομείου της Αθήνας, περιλαμβάνεται και περιστατικό μερικής κολεκτομής (αφαίρεση παχέος εντέρου), το οποίο εισήλθε στη «λίστα» τον περασμένο Ιανουάριο, χαρακτηρίστηκε περιστατικό κατηγορίας «1» –που σημαίνει ότι βάσει της κλινικής εικόνας θα έπρεπε η επέμβαση να είχε γίνει εντός δύο εβδομάδων– και έως και σήμερα δεν φαίνεται να έχει πραγματοποιηθεί. Πιθανότατα ο ασθενής απευθύνθηκε αλλού και εάν δεν ενημερώσει ο ίδιος το νοσοκομείο θα παραμείνει ο «κωδικός» της επέμβασής του στη λίστα, αφού από το νοσοκομείο δύσκολα γίνεται επικαιροποίηση των δεδομένων. Η ίδια λίστα περιλαμβάνει περισσότερα από 2.600 τακτικά χειρουργικά περιστατικά, ωστόσο μόλις στα 40 εξ αυτών αναφέρεται πιθανή ημερομηνία χειρουργείου.
Δεν είναι η μοναδική περίπτωση που η «Λίστα Χειρουργείου», η οποία ενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2017 σε μία προσπάθεια να υπάρξει διαφάνεια στον προγραμματισμό των τακτικών –«ψυχρών» όπως ονομάζονται– χειρουργείων, δεν εφαρμόζεται σωστά. Εφόσον δεν δημοσιοποιείται πιθανή ημερομηνία διεξαγωγής του χειρουργείου, η διαφάνεια και ο έλεγχος από τον ίδιο τον ασθενή για το αν τηρείται η σειρά προτεραιότητας είναι «κενό γράμμα».
Tα προβλήματα
Η απουσία ελέγχου, η μη ενημέρωση των ασθενών και η συχνή καταστρατήγηση της σειράς προτεραιότητας είναι και τα βασικά προβλήματα στην εφαρμογή της «Λίστας» που εντοπίζουν τόσο οι ίδιοι οι χειρουργοί, όσο και το υπουργείο Υγείας. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Γιώργος Γιαννόπουλος, «από τα δεδομένα που στέλνουν ανά τρίμηνο τα νοσοκομεία, προκύπτει ότι η πιο συχνή παραβίαση της διαδικασίας είναι να βαφτίζονται ως επείγοντα χειρουργικά περιστατικά που πιθανόν δεν είναι».
Σχεδόν ένα τέταρτο των χειρουργείων που διενεργούνται στα νοσοκομεία του ΕΣΥ είναι επείγοντα, ενώ υπάρχουν νοσοκομεία στα οποία το 40%-50% των χειρουργείων έγιναν στο πλαίσιο του «επείγοντος» –άρα εκτός λίστας–, ποσοστό που είναι αδικαιολόγητα υψηλό. Μάλιστα, σε ένα νοσοκομείο, ο «πρωταθλητής» σε ποσοστό επειγόντων χειρουργείων (55% των επεμβάσεων που διενεργεί) είναι ουρολόγος, συντονιστής διευθυντής κλινικής, ο οποίος λόγω του βαθμού του δεν εφημερεύει.
Οπως ανέφερε στην «Κ» χειρουργός κεντρικού νοσοκομείου, «δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός ούτε στην κατηγοριοποίηση των περιστατικών (σ.σ. κατάταξή τους σε μία από τις πέντε κατηγορίες προτεραιότητας με βάση τα συμπτώματα, την εξέλιξη της νόσου και τη δυνατότητα αναμονής), ούτε στο εάν παρακάμπτεται η λίστα από πλασματικά επείγοντα περιστατικά. Η λίστα είναι ένα θετικό βήμα, αλλά όπως εφαρμόζεται δεν έχει βοηθήσει στην πιο γρήγορη διεκπεραίωση των ψυχρών χειρουργείων».
Το υπουργείο Υγείας σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου με τη συμμετοχή των διοικητών και των αρμόδιων για τη λίστα υπαλλήλων των νοσοκομείων, έδωσε ρητή οδηγία προς τους διοικητές να μην ξεπερνούν τα επείγοντα χειρουργεία το 10% των συνολικών χειρουργικών επεμβάσεων που διενεργούνται στο νοσοκομείο τους, θέτοντας μάλιστα τους ίδιους ως υπεύθυνους για την τήρηση αυτού του «άτυπου πλαφόν». Επιπλέον, σε συνεργασία με τις Επιστημονικές Εταιρείες ετοιμάζει λίστα με περίπου 1.000 χειρουργικές πράξεις (με επιπλοκές και χωρίς επιπλοκές) και τους αποδεκτούς χρόνους αναμονής για τη διενέργειά τους.
Η λίστα αυτή θα διανεμηθεί στα νοσοκομεία προκειμένου η «κατηγοριοποίηση» των περιστατικών και ο προγραμματισμός της λίστας χειρουργείου να γίνεται με τον ίδιο τρόπο από όλους. Τέλος, τις επόμενες ημέρες θα εκδοθεί εγκύκλιος που θα περιγράφει με μεγαλύτερη σαφήνεια τις διαδικασίες. Σύμφωνα με την εγκύκλιο υπεύθυνος για την οριστική ημερομηνία διενέργειας του ψυχρού χειρουργείου είναι ο υπάλληλος που συντάσσει τη λίστα και όχι ο χειρουργός, το πρόγραμμα χειρουργείου θα καταρτίζεται από την Επιτροπή Χειρουργείων με βάση τη λίστα, ενώ η κατανομή του χρόνου στα χειρουργεία κάθε γιατρού ανά κλινική θα γνωστοποιείται στα αρμόδια όργανα.
Τα προβλήματα
Η ταχεία διεκπεραίωση των χειρουργικών περιστατικών «σκοντάφτει» και στις βαριές παθογένειες του ΕΣΥ. Οπως αναφέρουν χειρουργοί στην «Κ», ανεξάρτητα από την εφαρμογή της λίστας χειρουργείου, η χωρητικότητα του συστήματος δεν έχει αυξηθεί. Σύμφωνα με τον νευροχειρουργό, γ.γ. της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας Πάνο Παπανικολάου, τα βασικά προβλήματα είναι τέσσερα: «Πρώτον, η έλλειψη κλινών Εντατικής Θεραπείας. Μόλις τον τελευταίο ενάμιση μήνα, αναβάλαμε έξι σοβαρά περιστατικά στην κλινική, λόγω απουσίας κενής κλίνης σε ΜΕΘ. Επίσης, τα κενά σε προσωπικό, τα οποία κάθε χρόνο εντείνονται με τις συνταξιοδοτήσεις, έχουν ως αποτέλεσμα να μη λειτουργούν όλες οι αίθουσες χειρουργείου στα νοσοκομεία». Το τρίτο πρόβλημα, σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, αφορά την απουσία επαρκούς αριθμού αναισθησιολόγων – ειδικότητα που στο ΕΣΥ βαίνει προς εξαφάνιση. «Οι θέσεις ειδικευόμενων σε μεγάλο ποσοστό δεν καλύπτονται, υπάρχουν νοσοκομεία που δεν έχουν αναισθησιολόγο, και σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν ούτε στον ιδιωτικό τομέα», τονίζει. Και, τέλος, η εξάντληση των κονδυλίων για υλικά κάθε φθινόπωρο «σπρώχνει» προς τα πίσω τα τακτικά χειρουργεία.