Οι επιστήμονες γνωρίζουν καιρό τώρα ότι λίγο χώμα μπορεί να σας κάνει καλό. Eρευνες έχουν δείξει ότι όσοι μεγαλώνουν σε αγροκτήματα, για παράδειγμα, έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης νόσου του Crohn, άσθματος και αλλεργιών, πιθανότατα λόγω της έκθεσής τους σε ένα ευρύ φάσμα μικροβίων.
Τη δεκαετία του 1970 οι επιστήμονες ανακάλυψαν μάλιστα ένα βακτήριο που ζει στο έδαφος, το Mycobacterium vaccae, το οποίο έχει αντιφλεγμονώδη δράση στον εγκέφαλό μας, πιθανώς μειώνοντας τόσο το στρες όσο και βελτιώνοντας την ανοσολογική μας αντίδραση σ’ αυτό.
Πιο πρόσφατα υπήρξε έκρηξη ενδιαφέροντος για το ανθρώπινο μικροβίωμα – ο κόσμος άρχισε να παίρνει προβιοτικά, να αναζητεί τρόφιμα με ζωντανές καλλιέργειες και να θέλει να «αποκαταστήσει» τη μικροχλωρίδα του. Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν πόσο ευρύ ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν τα μικρόβια που βρίσκονται στο χώμα στην ψυχική και σωματική μας υγεία.
Oταν αγγίζουμε το χώμα ή ακόμη κι όταν βρισκόμαστε απλώς στη φύση «αναπνέουμε μια τεράστια ποσότητα μικροβιακής ποικιλομορφίας», λέει ο Κρίστοφερ Α. Λόουρι, καθηγητής ολοκληρωμένης φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπόλντερ.
Ενα πρόσφατο φινλανδικό πείραμα έδειξε ότι τα παιδιά που πήγαιναν σε αστικούς παιδικούς σταθμούς όπου αναπαρίσταται η βιοποικιλότητα του φυσικού δάσους είχαν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά και υγιέστερο μικροβίωμα από εκείνα που πήγαιναν σε παιδικούς σταθμούς με αυλές από χαλίκι – και συνέχιζαν να έχουν ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και του δέρματος δύο χρόνια αργότερα.
Ομως, δεν κάνει καλό μόνο στα παιδιά, μπορούν και οι ενήλικες να ωφεληθούν από την έκθεση σε μικρόβια που ζουν στο έδαφος, λέει ο δρ Λόουρι. Αυτή την άνοιξη, λοιπόν, αφιερώστε λίγο χρόνο για να βγείτε έξω και να λερωθείτε. Δραστηριότητες όπως η ποδηλασία ανώμαλου εδάφους (mountain biking), το κάμπινγκ και η πεζοπορία είναι εύκολοι τρόποι να έρθει κανείς σε επαφή με ένα ποικιλόμορφο μικροβιακό οικοσύστημα, λέει ο δρ Λόουρι. «Νομίζω ότι υποτιμάμε το πόσο εκτεθειμένοι είμαστε απλώς και μόνον όντας έξω».
«Δασοθεραπεία»
Θα μπορούσατε επίσης να δοκιμάσετε ένα μικρό «forest bathing» –μια «δασοθεραπεία», όπου ο νους και οι αισθήσεις συστρατεύονται για έναν περίπατο στη φύση– και να μαζέψετε μια χούφτα χώμα. «Αφιερώστε λίγο χρόνο να το κοιτάξετε, να εισπνεύσετε τα αρώματά του», λέει ο Εϊμος Κλίφορντ, ιδρυτής της Ενωσης Οδηγών και Προγραμμάτων Φυσικής και Δασικής Θεραπείας και συγγραφέας του βιβλίου «Your Guide to Forest Bathing» (Οδηγός forest bathing). «Τρίψτε το στα χέρια σας και φέρτε τα στο πρόσωπό σας». Αν ο κ. Κλίφορντ συναντήσει κάποιο ρυάκι καθώς οδηγεί περιπατητές, προσκαλεί τους συμμετέχοντες να βγάλουν τα παπούτσια τους και να πατήσουν στον «μαλακό, λασπωμένο πυθμένα», νιώθοντας τις υφές.
Η κηπουρική έχει συνδεθεί εδώ και καιρό με τη μείωση της κατάθλιψης, του άγχους και του στρες και συνεπάγεται άφθονο χρόνο ενασχόλησης με το χώμα.
Οταν τον ρωτούν πώς να ξεκινήσουν, ο Λι Τζόνστοουν, κηπουρός και υπέρμαχος της ψυχικής υγείας στο Σαουθάμπτον της Αγγλίας, ο οποίος για τους 21.000 ακολούθους του στο Instagram αποκαλείται «The Beardy Gardener», τους κάνει την εξής ερώτηση: «Βασικά, τι σας αρέσει να τρώτε;».
Η ντοματιά είναι ένα από τα πιο εύκολα φυτά, λέει ο κ. Τζόνστοουν, διότι χρειάζεται ελάχιστη συντήρηση και μπορεί να φυτευτεί σε γλάστρα ή σε κρεμαστό καλάθι στο μπαλκόνι. Προτείνει επίσης φράουλες και βότανα, όπως ο βασιλικός, η μέντα ή το σχοινόπρασο.
Τα μικρόβια που βρίσκονται στο έδαφος ενισχύουν το ανοσοποιητικό σε παιδιά και ενήλικες, με τους ειδικούς να μας προτρέπουν να βγούμε έξω και να λερωθούμε.
Ή δημιουργήστε έναν μικρό οικότοπο, με ενδημικά φυτά που θα προσελκύουν και θα τρέφουν την άγρια ζωή, λέει η Μέρι Φίλιπς, η οποία διευθύνει προγράμματα καλλιέργειας οικοτόπων για την Εθνική Ομοσπονδία Αγριας Ζωής. Φυτέψτε ασκληπιάδα για να καλωσορίσετε τις πεταλούδες μονάρχες και αστερίσκους για να προσελκύσετε τις μέλισσες.
Η Τζιλ Ντριβς, ιδρύτρια του Wild Bear Nature Center στο Νέντερλαντ του Κολοράντο, έχει μια απλή συνταγή για να λερωθείτε: φτιάξτε μια «λασπόπιτα». Προτείνει να διοργανώσετε κάτι σαν το «sip and paint», όπου οι συμμετέχοντες απολαμβάνουν τη ζωγραφική υπό τις οδηγίες ενός εκπαιδευτή, πίνοντας ένα ποτό: ζητήστε από όλους να φέρουν μια παλιά φόρμα κέικ και να γίνουν δημιουργικοί με τη λάσπη.
«Φέρτε πέτρες και χάντρες για να το στολίσετε, μαζέψτε όμορφα φύλλα και πιέστε τα με χέρια και πόδια», λέει η κ. Ντριβς, η οποία έχει διοργανώσει πάρτι λασπόπιτας με το προσωπικό της. «Συνήθως αυτά τα διοργανώνουμε για τα μικρά παιδιά, αλλά πραγματικά, πρέπει κι εμείς ως ενήλικες να τα κάνουμε συχνότερα».
Αν χρειάζεται να διοργανώσετε κάτι για τα παιδιά, φτιάξτε έναν παραμυθένιο μίνι κήπο, λέει η κ. Γιούριτς. Μαζέψτε φύλλα και βρύα για να δημιουργήσετε ένα μικροσκοπικό, μαγικό τοπίο, χρησιμοποιήστε κλαδάκια για να κατασκευάσετε καλύβες, φλοιό για πάτωμα και πέτρες για καθίσματα.
Ξενοδοχεία εντόμων
Ο κ. Τζόνστοουν και η δίχρονη κόρη του λατρεύουν να κατασκευάζουν ξενοδοχεία εντόμων, τα οποία ελκύουν τα έντομα να καταφύγουν στο εσωτερικό τους. Φτιάχνουν επίσης μπάλες σπόρων, τις οποίες μπορεί κανείς να συναρμολογήσει οποιαδήποτε στιγμή του έτους και στη συνέχεια να τις αποθηκεύσει μέχρι την άνοιξη ή το φθινόπωρο για να τις πετάξει στην αυλή, λέει ο κ. Τζόνστοουν.
«Πολλοί άνθρωποι είναι ακόμη επιφυλακτικοί όταν αγγίζουν το χώμα», λέει. Ωστόσο, ο ίδιος τονίζει πως «αυτό με κάνει ευτυχισμένο».