Πόσες εικόνες μου ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας για πρώτη φορά τη σειρά των περίφημων ταξιδιωτικών οδηγών του «Ελευθερουδάκη» που επανακυκλοφορούν τις τελευταίες εβδομάδες μαζί με την εφημερίδα «Εστία». Οι οδηγοί αυτοί, και κυρίως η έκδοση για την Αθήνα και την Αττική, γραμμένοι στην καρδιά του Μεσοπολέμου, ανάμεσα σε πολλά άλλα, κλονίζουν και την εδραιωμένη πεποίθηση για το περίπου ανύπαρκτο αστικό βάθος της σημερινής Αθήνας. Ας σκεφτούμε ότι ήδη στο πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα η πόλη διέθετε μια κρίσιμη μάζα αναγνωστών στους οποίους απευθυνόταν η πρωτοβουλία του ιδρυτή του ιστορικού εκδοτικού οίκου Κώστα Ελευθερουδάκη (1877-1962). Κι αν η σειρά με τα οκτώ τομίδια εκδόθηκε το 1930, μία από τις πρώτες εκδόσεις με τις οποίες εμφανίζεται η επωνυμία «Βιβλιοπωλείον Κ. Ελευθερουδάκη» ήταν επίσης ένας ταξιδιωτικός οδηγός του 1901 για την Ελλάδα, έκτασης 536 σελίδων.
Στην εξαιρετικά κατατοπιστική εισαγωγή της επανακυκλοφορίας των οκτώ αυτών βιβλίων, ο γενικός διευθυντής της «Εστίας» Ελευθέριος Σκιαδάς σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Ελευθερουδάκη. «Δεινός περιπατητής και ορειβάτης, συνειδητός φυσιολάτρης, γνώρισε και κατέγραψε εκ του σύνεγγυς πολύτιμες πληροφορίες σε εποχή κατά την οποία ελάχιστοι ασχολούντο με την ελληνική ύπαιθρο». Μια ενδιαφέρουσα παράμετρος της ζωής του Ελευθερουδάκη είναι το γεγονός ότι ο Κάρολος Βίλμπεργκ, γιος της Λουίζας Μπέντεκερ (της γνωστής οικογενείας που εξέδιδε τους περίφημους ταξιδιωτικούς οδηγούς Baedeker), ίδρυσε το 1857 βιβλιοπωλείο στη νότια πλευρά της οδού Ερμού, στην πλατεία Συντάγματος. Το 1901 ο Κ. Ελευθερουδάκης εξαγόρασε το βιβλιοπωλείο του Βίλμπεργκ (που εν τω μεταξύ είχε μετονομαστεί σε «Γαλλικό και Διεθνές Βιβλιοπωλείο» και είχε μετεγκατασταθεί στην οικία Καλλιγά) και αυτή είναι η αφετηρία για το χτίσιμο μιας μικρής εκδοτικής αυτοκρατορίας στο κέντρο της Αθήνας. Ως φυσιολάτρης, ο Ελευθερουδάκης έδωσε ιδιαίτερο βάρος στις ταξιδιωτικές εκδόσεις.
Οπως σημειώνει ο κ. Ελευθέριος Σκιαδάς, η νέα εκδοτική προσπάθεια του 1930 εναρμονιζόταν απολύτως με την επίσημη πολιτική της κυβέρνησης Βενιζέλου για την ανάπτυξη του τουρισμού. Ενα χρόνο νωρίτερα είχε ιδρυθεί ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού σε περιβάλλον οικονομικής αστάθειας μεν, αλλά με τον τουρισμό να αναπτύσσεται ραγδαία. Την περίοδο 1928-1932 ο αριθμός των τουριστών ανήλθε από 27,5 σε 77 χιλιάδες, ενώ μόνο το 1929 εισήλθε συνάλλαγμα ύψους 1,4 εκατομμυρίων λιρών.
Μιλάμε για μια σχεδόν «πρωτόγονη» τουριστική βιομηχανία της οποίας γινόμαστε μάρτυρες χάρη ακριβώς σε αυτόν τον ανεκτίμητο εκδοτικό θησαυρό του Κώστα Ελευθερουδάκη.