Οι αρσενικοί θαλάσσιοι ελέφαντες δεν φημίζονται για το πατρικό τους ένστικο: Κατά την περίοδο αναπαραγωγής, οι κάθε άλλο παρά άκακοι γίγαντες περιφέρουν το δύο τόνων κορμί τους στις αποικίες τους αναζητώντας ταίρι για ζευγάρωμα ή… καυγά. Στο πλαίσιο αυτής της αναζήτησης, «θα ποδοπατήσουν χωρίς δισταγμό και μωρά, σκοτώνοντας ακόμη και τα δικά τους μικρά» εξηγεί ο Ντάνιελ Κόστα, περιβαλλοντολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Τα χαρακτηριστικά αυτά, γνωστά και προ πολλού καταγεγραμμένα, καθιστούν τα γεγονότα της 27ης Ιανουαρίου του 2022, ακόμη πιο αδιανότητα για τους επιστήμονες.
Η Σάρα Άλεν και ο Μάθιου Λάου, βιολόγοι άγριας ζωής στην Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων, επιθεωρούσαν τους πληθυσμούς θαλάσσιων ελεφάντων στο Πόιντ Ρέγες, περίπου 50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Σαν Φρανσίσκο. Προσπερνώντας μια αποικία που άραζε στην ηλιόλουστη παραλία, παρατήρησαν ένα μικρό να ξεκουράζεται με ένα ενήλικο θηλυκό κοντά στο νερό.
Επιστρέφοντας, η κατάσταση είχε αλλάξει δραματικά: Το μικρό είχε παρασυρθεί από την παλίρροια και, καθώς ήταν υπερβολικά νέο για να κολυμπήσει, πάσχιζε να παραμείνει στην επιφάνεια της θάλασσας. Εκλαιγε και έκανε απελπισμένες εκκλήσεις στη μαμά του που βρισκόταν ακόμη στην ακτή, η οποία απαντούσε με κραυγές αγωνίες – που κάποια στιγμή τράβηξαν την προσοχή ενός αρσενικού που βρισκόταν κοντά.
Όταν οι δύο επιστήμονες είδαν το ενδιαφέρον του αρσενικού, θορυβήθηκαν: «Σκεφτήκαμε, ωχ, θα πάει να προσπαθήσει να ζευγαρώσει μαζί της» παραδέχεται η δρ. Άλεν.
Ωστόσο, το αρσενικό μύρισε λίγο το θηληκό «και άλλαξε ρότα μπαίνοντας στο νερό». Όταν έφτασε το μωρό, χρησιμοποίησε το σώμα του για να το σπρώξει απαλά πίσω στην παραλία – πιθανότατα σώζοντας τη ζωή του.
«Πρωτόγνωρο»
Η δρ. Άλεν ασχολείται με την παρατήρηση θαλάσσιων ελεφάντων εδώ και πάνω από σαράντα χρόνια. Και, όπως ομολογεί, δεν έχει δει ποτέ ξανά κάτι ανάλογο. «Επικοινώνησα με αρκετούς συναδέλφους, ρωτώντας αν έχουν δει ποτέ κάτι τέτοιο, και κανείς δεν είχε. Είναι εντελώς πρωτόγνωρο» σημειώνει.
Η ίδια και οι συνάδελφοί της δημοσίευσαν τις παρατηρήσεις τους στο επιστημονικό περιοδικό Marine Mammal Science.
Οι αρσενικοί θαλάσσιοι ελέφαντες «νηστεύουν» κατά την περίοδο αναπαραγωγής (περίπου από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο), ώστε να εξοικονομήσουν ενέργεια για το ζευγάρωμα και την απόκρουση των πιθανών «αντίζηλων».
Τρέχοντας στην παραλία για τη διάσωση του μικρού, ο «Ντέιβ Χάσελχοφ» αυτός των δύο τόνων όχι μόνο εγκατέλειπε το ορμέμφυτο χρέος του και ένα ολόκληρο «χαρέμι» θηλυκών, αλλά και ξόδευε πολύτιμη ενέργεια.
Ζωικός αλτρουισμός;
Αυτό οδήγησε την Άλεν να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά του ως «πιθανή πράξη αλτρουισμού», καθώς στην πραγματικότητα το ενήλικο αρσενικό αψήφησε για λίγο τα γενετήσια ένστικτά του για να βοηθήσει κάποιον άλλον – πιθανότατα όχι του οικογενειακού του περιβάλλοντος.
«Βγήκε τόσο στοχευμένα, αποφασιστικά και γρήγορα στον ωκεανό και έπειτα επέστρεψε τόσο απαλά στην ακτή» παραδέχεται η Άλεν.
Παρότι το αρσενικό ξεκάθαρα ώθησε το μικρό πίσω στην ακτή, για τους επιστήμονες είναι αδύνατη η πλήρης κατανόηση των προθέσεών του. Και από τη στιγμή που είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται τέτοια συμπεριφορά σε θαλάσσιο ελέφαντα, ο δρ. Κόστα εκτιμά πως επρόκειτο για μια σπάνια, μεμονωμένη συμπεριφορά.
Ο αλτρουισμός στο ζωικό βασίλειο είναι περισσότερο κοινός μεταξύ συγγενών. Και επειδή οι θαλάσσιοι ελέφαντες κυνηγήθηκαν σχεδόν μέχρι αφανισμού τον 19ο αιώνα, προτού επανακάμψουν αργότερα οι πληθυσμοί τους, συχνά φέρουν πιο στενούς δεσμούς απ’ό,τι θα ήταν αναμενόταν για το συγκεκριμένο είδος. Λόγω αυτού, η δρ. Άλεν εκτιμά πως το αρσενικό και το μικρό που έσωσε, συνδέονται με κάποιον τρόπο, χωρίς παρόλα αυτά να υπάρχουν γενετικά δεδομένα που επιβεβαιώνουν την εκτίμησή της.
Ο δρ Κόστα από την πλευρά του θεωρεί πως οι θαλάσσιοι ελέφαντες υστερούν σε νοημοσύνη σε σχέση με τα «ξαδέρφια» τους, τους θαλάσσιους λέοντες. Ωστόσο, η δραματική διάσωση στην παραλία του Point Reyes αποδεικνύει πως υπάρχουν πολλά που οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν για το ογκώδες θαλάσσιο θηλαστικό, το οποίο ίσως πρέπει να δουν υπό διαφορετικό πρίσμα μετά τα νέα αυτά δεδομένα.
«Ίσως συμβαίνουν περισσότερα εκεί έξω απ’ ό,τι νόμιζα» παραδέχεται γελώντας.
Πηγή: New York Times