Τρισεκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μέχρι σήμερα, όχι πια για τον εξοπλισμό στρατών και την κατασκευή οπλικών συστημάτων, αλλά για τη χρηματοδότηση της υγείας, της στέγης και της παιδείας. Η εποχή αυτή, όμως, έληξε απότομα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
«Το μέρισμα ειρήνης εξαντλήθηκε», είπε πρόσφατα η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, αναφερόμενη στα κεφάλαια που είχαν απελευθερωθεί χάρη στη συρρίκνωση των αμυντικών προϋπολογισμών. «Οι αμυντικές δαπάνες πρέπει τώρα να αυξηθούν», κατέληξε η κ. Γκεοργκίεβα.
Δημοσιονομικές αποφάσεις
Η επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της ρωσικής επιθετικότητας υποχρέωσε τους Ευρωπαίους ηγέτες σε οδυνηρές δημοσιονομικές αποφάσεις, που θα επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινή ζωή των πολιτών.
Οι αιφνίδιες απαιτήσεις της άμυνας, που θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο από ό,τι ο πόλεμος στην Ουκρανία, εμφανίζονται την ώρα που η δημογραφική κρίση αντλεί ολοένα και περισσότερα μέσα για την εξυπηρέτηση του γερασμένου πληθυσμού, ενώ ακόμη μεγαλύτερες πρέπει να είναι οι επενδύσεις για την προστασία από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, οι κοινωνικές δαπάνες εκτοξεύθηκαν. Η Δανία διπλασίασε τα κεφάλαια που αφιέρωνε στην υγεία μεταξύ 1994 και 2022, ενώ η Βρετανία αύξησε τις κρατικές δαπάνες κατά 90%, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.
Την ίδια περίοδο, η Πολωνία διπλασίασε τον προϋπολογισμό της για τον πολιτισμό και την ψυχαγωγία, η Γερμανία ενίσχυσε τις επενδύσεις της στην τεχνολογία αιχμής και η Τσεχία αύξησε τη χρηματοδότηση της κρατικής παιδείας.
Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ο αμυντικός προϋπολογισμός των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ είχε αυξηθεί κατά 14% την τελευταία πενταετία, σε 1,8 τρισ. δολάρια. Σήμερα, η αύξηση αυτή αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 53% και 65%. Ορισμένοι αναλυτές υποστήριζαν ότι η συρρίκνωση των αμυντικών δαπανών ήταν τέτοια στην Ευρώπη που οι στρατοί της ηπείρου είχαν σχεδόν πάψει να είναι αξιόμαχοι.
Σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι το ευρωπαϊκό κοινό στηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών, με την τάση αυτή να αποτυπώνεται πιο έντονα στη Σουηδία και στη Φινλανδία.
Περικοπές
Το κρίσιμο ερώτημα της χρηματοδότησης της μετατόπισης αυτής από τα κοινωνικά προγράμματα προς την άμυνα μένει να απαντηθεί. Στη Βρετανία, την ημέρα που η κυβέρνηση ανακοίνωσε την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 6,25 δισεκατομμύρια δολάρια, δάσκαλοι, ιατροί και εργαζόμενοι στις μεταφορές κατέβηκαν σε απεργία απαιτώντας αυξήσεις και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Και αυτό παρότι η κυβέρνηση Σούνακ είχε δεσμευθεί για ενίσχυση του προϋπολογισμού της υγείας κατά 4,1 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Πολωνία δεσμεύθηκε να αφιερώσει 4% του ετήσιου προϋπολογισμού της στην άμυνα, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε να αυξήσει τη χρηματοδότηση της άμυνας κατά 30% μέχρι το 2030, αλλά και να «μεταμορφώσει» τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας για τον νέο τους ρόλο.