Στέφανος Τσιτσιπάς: Η ρακέτα και η σάρισα
Η διαδεδομένη απάντηση είναι ότι η πατρίδα δεν βοήθησε αυτούς τους προικισμένους ανθρώπους να διακριθούν. Δεν τους σπονσοράρισε όταν τη χρειάζονταν. Αρα, δεν έχει νόμιμη μοίρα στην επιτυχία τους. Η διάκρισή τους καταλήγει έτσι να ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα της στατιστικής: Ακόμη και σε έναν χύδην πληθυσμό δέκα εκατομμυρίων ανθρώπων, θα βρεθεί ένας χαρισματικός τενίστας.
Αυτή η διαπίστωση, που εκπορεύεται από δέκα χρόνια εθνικής αυτολύπησης, μπορεί να αποβεί παραγωγική, αν σκεφτεί κανείς ανάποδα: Η αποτελεσματικότητα του συστήματος δεν κρίνεται από τους λίγους που έχουν το χάρισμα, αλλά από τη στάθμη του μέσου όρου. Οι εθνικοί πρωταθλητές δεν είναι ωφέλιμοι τάχα ως πιστοποιητικά ποιότητας του συστήματος. Είναι αναγκαίοι ως μύθοι. Τι βλέπει κανείς στο πρόσωπο του 20χρονου τενίστα; Στον χαμογελαστό του θρίαμβο, το θυμωμένο πείσμα του, τον τρόπο του να στέκεται στην ήττα; Τι βλέπει κανείς στην άνεση με την οποία προσπερνά τις αντιξοότητες του παρελθόντος του ο μικρός από τα Σεπόλια; Τι έχει να διδαχθεί από την ήρεμη αποφασιστικότητα με την οποία αντιμετωπίζει τις συνεχείς ρατσιστικές προσβολές;
Το «σύστημα» της εθνικής δημοκρατίας κρίνεται από τον τρόπο που μπορεί να συστηματοποιεί σε έναν συλλογικό μύθο αυτές τις αξίες. Οι πρωταθλητές χρειάζονται όχι ως εθνικά αντικαταθλιπτικά που τονώνουν για λίγο το ταλαιπωρημένο γόητρο. Χρειάζονται πρωτίστως όταν έχουμε τον τρόπο να τους χρίσουμε φορείς αξιών. Για να υπάρξει «Ελλάδα του Τσιτσιπά», πρέπει να υπάρχει ο μηχανισμός που θα την αφηγηθεί. Πρέπει να υπάρχει γλώσσα ικανή να μετατρέψει τον αθλητή από σκέτη διασημότητα σε σύμβολο φορτισμένο με πολιτικό νόημα.
Αυτός ο μηχανισμός παραγωγής ηρώων είχε κάποτε αξιοποιήσει, για παράδειγμα, τον Νίκο Γκάλη σαν σκαπανέα ενός ευρωπαϊκού πεπρωμένου. Είχε αργότερα εγκολπωθεί τον Πύρρο Δήμα σαν σύμβολο μιας πατρίδας που μπορούσε να υποδέχεται τον ξένο και να του δίνει προοπτική προκοπής και ελευθερίας.
Αυτός ο μηχανισμός λειτουργεί και τώρα, αλλά είναι βυθισμένος στο υπέδαφος της Ιστορίας. Αναζητάει στους τύμβους κοιτάσματα εθνικής αυτοπεποίθησης. Η αυτοπεποίθηση θα έχει ανακτηθεί όταν θα μπορεί πάλι να στηρίζεται στη ρακέτα και όχι στη σάρισα.
Πάνος Σκουρλέτης: Τέσσερα χρόνια μπόσικα
Την ίδια ημέρα οι Fincancial Times δημοσίευαν ανταπόκριση από την Αθήνα στην οποία ο Τσίπρας παρουσιαζόταν ως ο πολιτικός που από «θερμοκέφαλος» έγινε «statesman» – «Νοτιοευρωπαίος πραγματιστής», «αφοσιωμένος κι εποικοδομητικός εταίρος της Ε.Ε.», «πυλώνας της δημοσιονομικής σταθερότητας».
Τέσσερα χρόνια τώρα θέτουμε και απαντούμε στην ίδια ερώτηση: Πώς γίνεται να είναι κανείς και ευρωπαϊστής και μαδουριστής; Πώς γίνεται να ισχυρίζεται ότι αποτελεί «συνέχεια του ΕΑΜ» –όπως έκανε η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ στη συζήτηση για τις Πρέσπες– ή να εγκαλεί το ΚΚΕ ότι εγκαταλείπει την εμφυλιακή του πολιτική στο Μακεδονικό –όπως έκανε ο πρωθυπουργός– και ταυτόχρονα να κατηγορεί τους αντιπάλους του ότι καλλιεργούν εμφυλιοπολεμικό κλίμα;
Αυτού του τύπου οι ερωτήσεις έχουν πια αποκτήσει την αβάσταχτη ελαφρότητα της κοινοτοπίας. Τις θέτουμε και τις απαντούμε καθημερινά από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι σήμερα. Τώρα, που πλησιάζει η ώρα του απολογισμού, εξακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα και του Σκουρλέτη να αντιστέκεται στην ταξινόμηση. Εξακολουθεί, όμως, ταυτόχρονα να ευνοείται από την αναζήτηση αυτής της ταξινόμησης με παραδοσιακούς όρους. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι που ζητάει να κριθεί με βάση τα δίπολα «προοδευτικό – συντηρητικό», «αριστερό – δεξιό», «εθνικιστικό – ευρωπαϊκό». Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι που καταφέρνει ενίοτε να εγκλωβίσει τους επικριτές του στον στρόβιλο των αντιφάσεών του.
Ο λογαριασμός μπορεί να γίνει πιο απλά. Μπορεί να γίνει με ό,τι μετριέται σε αριθμούς. Παράδειγμα: Το ύψος των φόρων της τετραετίας. Η –εξανεμισμένη– αξία των τραπεζών. Το κόστος του (μη) δανεισμού του Δημοσίου.
Μπορεί όμως να γίνει και με τη στάθμιση των άυλων αξιών. Με μια στάθμιση που βοηθάει, άθελά του, στηθοκοπούμενος, ο προδομένος εταίρος, όταν υποδαυλίζει τον αχρείαστο διχασμό που προκάλεσε ο Τσίπρας· όταν καταγγέλλει τον Τσίπρα και τη σύμβουλό του για αντιθεσμικές βαναυσότητες· όταν λέει ότι «κράτησε μπόσικα» για να στρέψει τον Τσίπρα προς την Αμερική του Τραμπ.
Μπορείς να κάνεις όποιον απολογισμό θέλεις – τι έμαθε και τι δεν έμαθε, πώς άλλαξε και πώς δεν άλλαξε ο Τσίπρας. Αλλά τον πιο ζωντανό και ακριβή απολογισμό τον κάνει ήδη, χωρίς χαλινό, ο ίδιος ο Καμμένος.