Πέτρος Κόκκαλης: Ενας λούτρινος Σπούτνικ
Το ιστορικό βίωμα της Ανατολικής Ευρώπης καταγράφει ρητώς και το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, που συζητήθηκε τόσο πολύ στην Ελλάδα –αλλά, όπως φαίνεται, πουθενά αλλού. «Για τις ευρωπαϊκές χώρες που υπέφεραν από τη σοβιετική κατοχή και τις κομμουνιστικές δικτατορίες, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις αρχές του 2004 σηματοδοτεί την επιστροφή τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια», αναφέρει επί λέξει το κείμενο, που υπερψήφισαν μόνο η Αννα Ασημακοπούλου από τη Ν.Δ. και ο ευρωβουλευτής του Βελόπουλου.
Για τους Ανατολικούς, ο αντιναζιστικός αγώνας της ΕΣΣΔ κατέληξε στην εγκατάσταση του σοβιετικού ιμπεριαλισμού – είτε διά της άμεσης κατοχής είτε διά καθεστώτων που λειτουργούσαν σαν μαριονέτες της Μόσχας.
Είναι εύκολο να απαντήσει κανείς γιατί η ελληνική κοινή γνώμη –και η πολιτική τάξη– δυσκολεύεται να παρακολουθήσει αυτή την ιστορική αφήγηση. Η ελληνική εμπειρία –και κυρίως η περιπέτεια των χαμένων του Εμφυλίου– προστάτευσε τα σύμβολα του ενός ολοκληρωτισμού από την ετυμηγορία της Ιστορίας.
Αν υπάρχει ένα παράδοξο, είναι η ευκολία με την οποία στην Ελλάδα φορτίζεται πολιτικά η συζήτηση για τον 20ό αιώνα. Μάταια θα ψάξει κανείς αντιδράσεις σε άλλα κράτη-μέλη. Αντέδρασε, βεβαίως, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. Εδώ, όμως, το θέμα προσβλήθηκε από φρονηματικό οίδημα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είχε συμβεί όταν ένας υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ απειλούσε να κηρύξει επαναστατικό εμπάργκο στη Λετονία.
Σαράντα πέντε χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, τι έχει μείνει στην Ελλάδα από τη σαγήνη του κομμουνισμού; Πάντως, όχι όσα φαντάζονται οι αντικομμουνιστές. Αυτό που εκλαμβάνουν ως δήθεν ιδεολογική μετενέργεια του κομμουνισμού είναι μάλλον μόνο φολκλόρ. Είναι o «Σπούτνικ» – η σοβιετική ονομασία με την οποία η νεολαία (ναι, η νεολαία) του κόμματος που κυβέρνησε επί τεσσεράμισι χρόνια βάφτισε το φεστιβάλ της, χωρίς να σηκωθεί φρύδι.
Ελληνικός «κομμουνισμός» είναι πια ο απολογητής του – ο ευρωβουλευτής Πέτρος Κόκκαλης, που έχει πρόχειρο το ανάθεμα του «φασίστα» για όποιον διαφωνεί μαζί του. Και ακόμη πιο πρόχειρο, ως εκλογικό θέλγητρο, το όνομα του παππού του. Αυτό, βέβαια, δεν είναι σταλινισμός. Είναι ένας γραφικούλης, λούτρινος κομμουνισμός μόνο για «παλαιοημερολογίτες» και χομπίστες με αδυναμία ενηλικίωσης.
Νάνσι Πελόσι: Θεσμοί και σάρκες
«Οι ακροάσεις μπορεί να φύγουν εκτός ελέγχου και να κάνουν τους βουλευτές της πλειοψηφίας να φαίνονται αναποτελεσματικοί και εμμονικοί. Οι εργασίες της Επιτροπής μπορεί να είναι πολύ πολωτικές και συγκεχυμένες για να τις παρακολουθήσει η κοινή γνώμη».
Φράξιες με ροπές «σαρκοβόρου» ρεβανσισμού; Κοινοβουλευτικές ανακρίσεις που κινδυνεύουν να γίνουν τοξικό τσίρκο; Οχι, δεν λένε για την προανακριτική. Η πρώτη δήλωση είναι της Νάνσι Πελόσι, της επικεφαλής των Δημοκρατικών στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων. Το δεύτερο απόσπασμα, για το ενδεχόμενο εκτροχιασμού της έρευνας, είναι από το κύριο άρθρο του Economist.
Ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ θυμίζει πολύ τη δύσκολη στάθμιση που κλήθηκε να κάνει και η πλειοψηφία στην Αθήνα, όταν ήρθε αντιμέτωπη με τη δικογραφία για το δίκτυο Ρασπούτιν. Εκεί, όπως κι εδώ, έπρεπε να βρεθεί το όριο που χωρίζει την υπεράσπιση των θεσμών από την πολιτική αντεκδίκηση.
Πάντως, η απόφαση να κινηθούν εντέλει οι διαδικασίες για την παραπομπή του προέδρου Τραμπ δεν ήταν στιγμιαία. Ηταν προϊόν επώδυνης κυοφορίας. Η Πελόσι, που διακρίθηκε στον χειρισμό του προεδρικού επικοινωνιακού τέρατος επί σκηνής, ήταν αντίθετη στη δίωξή του. Προχθές, έλεγε στον New Yorker ότι δεν άλλαξε εκείνη στάση. Αλλαξαν τα γεγονότα.
Ο Τραμπ έφτασε σε ένα σημείο, όπου πια δεν έχει σημασία εάν ο ίδιος θα ωφεληθεί εκλογικά από μια άκαρπη δίωξη. Εφτασε στο σημείο που η ανάγκη να προασπιστεί η συνταγματική νομιμότητα κατισχύει κάθε πολιτικού υπολογισμού.
Η κατάσταση στις ΗΠΑ είναι ακόμη πολύ πιο επισφαλής απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Εδώ οι κατηγορούμενοι για ασέλγεια εις βάρος των θεσμών έχουν ήδη ηττηθεί εκλογικά. Είναι όχι μόνον ανίσχυροι, αλλά, κυρίως, απονομιμοποιημένοι.
Υπάρχει όμως μία ακόμη αναλογία: αλλάζουν τα γεγονότα. Πυκνώνουν τα τεκμήρια. Και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία –αν κρίνει κανείς από το στυγνά ποινικό κείμενο της πρότασής της– δείχνει να έχει επίγνωση του κινδύνου του πολιτικάντικου εκφυλισμού των κατηγοριών. Βρισκόμαστε πολιτικά σε ένα σημείο όπου η, χωρίς πάθος, παραδειγματική τιμωρία μιας αντιθεσμικής υποκουλτούρας φαντάζει για πρώτη φορά εφικτή.
Και αν η ανάκριση έχει τελικώς παρενέργειες; Δεν πειράζει, λέει η Πελόσι. «Πιστεύω ότι αυτός ο πρόεδρος και η εκ μέρους του καταπάτηση του συντάγματός μας είναι μια πολυτέλεια που η δημοκρατία μας δεν μπορεί να αντέξει». Πολυτέλειες τέλος.