Πάνε δυόμισι χιλιάδες χρόνια αφότου ο Αισχύλος, στον «Αγαμέμνονα», σμίλεψε με τρεις λέξεις έναν «νόμο» που ηχεί σαν πόρισμα και σαν συμβουλή: «Τον πάθει μάθος». Η αμεσότητα του νοήματος υπαγορεύει τη σκέψη ότι ο τραγωδός ενθέτει ίσως στο κείμενό του έναν λαϊκό λόγο, τον πρόγονο της παροιμιακής ρήσης «το πάθος μάθος», στον οποίο συνοψίζεται η μακραίωνη κοινωνική εμπειρία.
Και στους σοφούς αρχαίους συνηθίζουμε να αναφερόμαστε και στον σοφό λαό επίσης. Δεν παίρνουμε όμως στα σοβαρά τη σοφία τους και τις αποφθεγματικές «οδηγίες βίου» στις οποίες συμπυκνώθηκε. Αίφνης, στην εξωτερική πολιτική δεν αντλήσαμε σχεδόν ποτέ μαθήματα από τα παθήματά μας. Ξέρουμε το δέον, το θυμίζει κάθε πολιτικός στον άλλον, πλην «όλοι μαζί κινούμε, συρφετός, γυρεύοντας ομοιοκαταληξία» στην αμνησία και στην υποκρισία, για να παραποιήσω τον Κώστα Καρυωτάκη, μελαγχολικά ταιριαστό εδώ.
Για παράδειγμα, αν και πάθαμε πολλές φορές, συνεχίζουμε, όποτε εκλέγεται νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, να μετράμε τους ομογενείς του επιτελείου του. Και να τους μετράμε με αυτοθαυμασμό, και σίγουροι ότι θα επηρεάσουν τον προϊστάμενό τους, θα τον καταστήσουν προστάτη μας. Με τον Ντόναλντ Τραμπ μετρούσαμε ομογενείς πριν καν εκλεγεί: Τζορτζ Τζιτζίκος, Τζορτζ Παπαδόπουλος, Ρέινς Πρίμπους, Χρήστος Μαραφάτσος… Τον προσωπάρχη του τον Πρίμπους ο Τραμπ τον απέπεμψε στο εξάμηνο. «Για την Ελλάδα, την Κύπρο και την ομογένεια, αυτό δείχνει ότι στην Ουάσιγκτον επικρατεί χάος και το να εναποθέτουν όλες τις ελπίδες τους σε ένα πρόσωπο ή και σε μια αριθμητικά περιορισμένη ομάδα, δεν είναι αποτελεσματική στρατηγική», δήλωνε τότε στον Αθανάσιο Ελλις ο Εντι Ζεμενίδης, διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας («Κ», 7.8.2017). Μολαταύτα, παραμένουμε παγιδευμένοι στην ψευδαίσθηση ότι στην πολιτική πρωταγωνιστούν τα αισθήματα, όχι τα συμφέροντα, ή ότι τα αισθήματα μπορούν, έστω μια στο τόσο, να νικήσουν τα συμφέροντα. Με την επίσκεψη πάντως του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, για άλλον ομογενή πανηγυρίσαμε, όχι για τους πρώην συμβούλους του Τραμπ, που άλλωστε δεν μείωσαν καθόλου τη λατρεία του για τον Ερντογάν. Για τον κροίσο Τεντ Λεόνσις, ιδιοκτήτη της ομάδας Ουάσιγκτον Ουίζαρντς. Τα εισιτήρια που δώρισε στον κ. Μητσοτάκη για το παιχνίδι με τους Μπόστον Σέλτικς, έφερναν κάπως στα γνωστά «δώρα των Δαναών», αφού εξέθεταν τον πρωθυπουργό. Εφόσον όμως ο ίδιος δεν ένιωσε να εκτίθεται (όπως και ο επί κοτέρου κ. Τσίπρας), ουδέν πρόβλημα.