Η απειλή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι θα σταματήσει τις συνεντεύξεις Τύπου δεν κράτησε ούτε ένα Σαββατοκύριακο. Η ευκαιρία συχνής προβολής μιας ηγετικής εικόνας σε ένα προεκλογικό έτος είναι πολύ μεγάλη για να την αφήσει ανεκμετάλλευτη ο βετεράνος τηλεοπτικός αστέρας. Ετσι, τη Δευτέρα προσπάθησε να κάνει μία επικοινωνιακή επανεκκίνηση από τον Κήπο των Ρόδων, περνώντας ένα αισιόδοξο μήνυμα για το άνοιγμα της οικονομίας και αποφεύγοντας τις συνήθεις διαμάχες με τους δημοσιογράφους. Οι εκλογικές χρονιές έχουν πάντα μία ιδιαιτερότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η προσοχή στρέφεται στην εσωτερική πολιτική σκηνή και η δημόσια συζήτηση εστιάζει στα θέματα που απασχολούν τον μέσο Αμερικανό ψηφοφόρο. Αυτό συμβαίνει σε κάθε χώρα την προεκλογική περίοδο, αλλά στις ΗΠΑ η στροφή του ενδιαφέροντος είναι ακόμη πιο εμφανής, καθώς ο παγκόσμιος ηγετικός τους ρόλος περνά συνήθως σε δεύτερο πλάνο. Αλλά και όταν ασχολούνται με κάποια διεθνή κρίση, όπως έκανε η κυβέρνηση Ομπάμα πριν από τις εκλογές του 2012, το κάνουν με εσωτερικά κριτήρια: σε εκείνη την περίπτωση, για να μη παρασύρει η κρίση της Ευρωζώνης την αμερικανική οικονομία ξανά στην ύφεση πριν από τις εκλογές.
Αυτή τη φορά, είναι η πανδημία του κορωνοϊού που κυριαρχεί στην πολιτική επικαιρότητα και καθιστά τον τηλεοπτικό χρόνο ακόμη πιο πολύτιμο, καθώς η μάχη για την προσοχή των Αμερικανών επικεντρώνεται στην πρωτοφανή υγειονομική και οικονομική κρίση.
Με το κόμμα του να ανησυχεί ότι τα ξεσπάσματά του στοιχίζουν στις δημοσκοπήσεις, ο πρόεδρος Τραμπ προσπάθησε να τα περιορίσει, ώστε να διατηρήσει το προεδρικό πλεονέκτημα. Στην προσπάθειά του να κερδίσει τις εντυπώσεις τη Δευτέρα, εμφανίστηκε καθησυχαστικός και αποφασιστικός. Είναι ζήτημα χρόνου, όμως, οι θέσεις του να προκαλέσουν εκ νέου παρεξηγήσεις ή και ανοιχτή αμφισβήτηση, και πιθανό εκείνος να απαντήσει με διχαστικές καταγγελίες και προσβλητικές αναφορές.
Μέχρι σήμερα, ο πρόεδρος Τραμπ ψαρεύει για μία ακόμη φορά από την ίδια βάση των ψηφοφόρων που του έδωσαν την προεδρία το 2016, εκείνων που τον επέλεξαν για το αντισυστημικό του προφίλ. Για να διατηρήσει την εικόνα του outsider –και να επιρρίψει αλλού τις ευθύνες για την έξαρση της επιδημίας– τα βάζει με τις Πολιτείες, κατά προτίμηση όσες διοικούνται από Δημοκρατικούς. Οσο για την επιβεβαίωση του συνθήματος «Πρώτα η Αμερική», ο κορωνοϊός προσφέρει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία. Η Κίνα, ως ο στρατηγικός αντίπαλος των ΗΠΑ που τυγχάνει και τόπος προέλευσης του ιού, προσφέρεται ως αποδέκτης για τις καταγγελίες του. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, που δεν κατάφερε να ελέγξει αποτελεσματικά τα κινεζικά στοιχεία και απέφυγε να προτείνει δραστικά μέτρα στην αρχή της κρίσης, επίσης είναι προφανής στόχος για έναν πρόεδρο που δεν πιστεύει στους πολυμερείς Οργανισμούς.
Ωστόσο, αυτή η στάση εντείνει τις τάσεις απομονωτισμού των ΗΠΑ και επιτείνει τον ανταγωνισμό με την Κίνα ακόμη και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, υπονομεύοντας τη συντονισμένη διαχείριση της κρίσης. Την ίδια στιγμή, οι διατλαντικές σχέσεις δοκιμάζονται. Η τάση του προέδρου Τραμπ να λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις χωρίς ούτε μία προειδοποίηση των συμμάχων του στην Ευρώπη, όπως έγινε με την απαγόρευση των πτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ενωση, δικαιολογεί τον καχυποψία και την αποστασιοποίηση των ευρωπαϊκών χωρών, δημιουργώντας ερωτήματα ακόμη και για το αν θα μοιραζόταν το εμβόλιο για τον κορωνοϊό με τους συμμάχους του, αν αυτό αναπτυσσόταν πρώτα στις ΗΠΑ.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι προβλέψεις για τις διατλαντικές σχέσεις σχεδόν δεν έχουν νόημα. Μόνον μετά τις εκλογές θα ξεκαθαρίσει το τοπίο. Αν κερδίσουν οι Δημοκρατικοί με τον Τζο Μπάιντεν, ο τελευταίος έχει υποσχεθεί ότι οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν στη διατλαντική συμμαχία και θα ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των συμμάχων τους. Αλλά ακόμη και ο πρόεδρος Τραμπ πιθανώς να μετριάσει τη συγκρουσιακή του τάση, αν ξεπεράσει τον σκόπελο των εκλογών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο Καναδάς, η χώρα με τη μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση και στενότατη συμμαχία με τις ΗΠΑ, αναμένει την επόμενη ημέρα των εκλογών για να προχωρήσει τη συνεργασία.
Μέχρι τότε, οι πολιτικές σκοπιμότητες των εκλογών υποδεικνύουν ότι οι ΗΠΑ θα οδεύουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, με τον πρόεδρο Τραμπ να τις οδηγεί ολοένα μακρύτερα από τη διεθνή συνεργασία και την παγκοσμιοποίηση, προϊόντα και τα δύο της προηγούμενης τάξης πραγμάτων, όταν οι ΗΠΑ κατείχαν ακόμη τα κλειδιά των παγκόσμιων εξελίξεων στα χέρια τους. Υπό την πίεση της πανδημίας, η διατλαντική συνεργασία είναι και αυτή όμηρος της αμερικανικής προεκλογικής περιόδου.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.