Η στήριξη στην Ελλάδα όσον αφορά τη δέσμευσή της στον διάλογο για την επίλυση των διαφορών με την Τουρκία ήταν σαφής κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι αυτή που κυριαρχεί σε σημασία. Η επίσκεψη του υπουργού Eξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Μάικ Πομπέο στη χώρα ύστερα από ένα έτος υπογραμμίζει πόσο ισχυρές έχουν γίνει οι διμερείς σχέσεις, που ο ίδιος επανέλαβε ότι βρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο που έχει υπάρξει ποτέ. Η επίσκεψη υπογραμμίζει, με τις στάσεις στη Θεσσαλονίκη και στην Κρήτη, τη σημασία που δίνουν οι ΗΠΑ στον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο. Οπως το έθεσε Αμερικανός αξιωματούχος, είναι μία ευκαιρία να δούμε την Ελλάδα ολιστικά.
Στη Θεσσαλονίκη σημείωσε τον ρόλο της πόλης ως επενδυτικής και εμπορικής πύλης στα Βαλκάνια, και γενικότερα τη συνεισφορά της Ελλάδας στην ευρωατλαντική κατεύθυνση της περιοχής (κάτι για το οποίο οι Αμερικανοί προφανώς θεωρούν ότι ο δρόμος άνοιξε με τη συμφωνία των Πρεσπών, γι’ αυτό και χαρακτήρισαν ιστορική). Συγκεκριμένα, όπως το έθεσε το κοινό ανακοινωθέν, για την ενσωμάτωση όλων των χωρών των δυτικών Βαλκανίων σε ευρωπαϊκούς και διατλαντικούς θεσμούς σύμφωνα με την επιλογή των πολιτών τους.
Στην Κρήτη, προκειμένου να τονίσει τον ρόλο της Ελλάδας στην ενίσχυση της ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, μια περιοχή στην οποία περιφερειακές και αναδυόμενες δυνάμεις διεκδικούν ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο κοινό ανακοινωθέν Ελλάδα και ΗΠΑ εκφράζουν «την αφοσίωσή τους» στην ενίσχυση της στενής συνεργασίας τους ως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ ώστε να προωθήσουν τη σταθερότητα στην περιοχή.
Εμπειροι διπλωμάτες πρόσεξαν αμέσως μάλιστα τη σημείωση, ότι αυτό θα γίνει «χρησιμοποιώντας όλα τα κατάλληλα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους». Ετσι, η συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας διευρύνεται στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας ενώ έχει ήδη ανοίξει ο δρόμος για αμερικανική παρουσία στη Λάρισα, στο Στεφανοβίκειο και στην Αλεξανδρούπολη.
Την ίδια στιγμή, η βάση της Σούδας, την οποία επισκέφθηκε χθες ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, παραμένει το πιο σημαντικό «εργαλείο». Οπως ανακοινώθηκε μάλιστα, θα ενισχυθεί περαιτέρω ως μόνιμη βάση για το ελικοπτεροφόρο USS Hershel «Woody» Williams, ενώ η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την αναβάθμιση του ναυστάθμου Κρήτης. Οπως το έθεσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «η Σούδα αναδεικνύεται το πιο στρατηγικό σημείο της ευρύτερης περιοχής. Εδώ συναντώνται τα συμφέροντα των χωρών μας, μαζί με εκείνα της ασφάλειας και της ειρήνης».
Η επίσκεψη υπογραμμίζει όμως και τη διεύρυνση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, για την οποία έχει δουλέψει πολύ ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα, Τζέφρεϊ Πάιατ. Ετσι, σημαντικές θεωρούνται επίσης η συμφωνία έρευνας και τεχνολογίας και η ενεργειακή συνεργασία, με τις αυξανόμενες αμερικανικές επενδύσεις να καταδεικνύουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε σειρά από τομείς. Η υπογραφή της συμφωνίας έρευνας και τεχνολογίας είναι η πρώτη που έχει γίνει με την Ελλάδα εδώ και σαράντα χρόνια και κατέστη εφικτή χάρη στην πρόοδο που σημείωσε τα τελευταία χρόνια η χώρα στην προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Οσο για την ενεργειακή συνεργασία, βασίζεται στη συνεισφορά της Ελλάδας στην ενεργειακή διαφοροποίηση της νοτιοανατολικής Ευρώπης χάρη στην ολοκλήρωση του αγωγού TAP, και τελευταία με την υποστήριξη των ΗΠΑ, μέσω της αμερικανικής κρατικής εταιρείας χρηματοδοτικών εγγυήσεων DFC, που ενδιαφέρεται για τα έργα υποδομής στην Αλεξανδρούπολη και στην Καβάλα, τον αγωγό διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία, ακόμη και τα ναυπηγεία Ελευσίνας.
Ολα αυτά δεν σημαίνουν, βέβαια, ότι η στάση των ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά δεν έχει κρίσιμη σημασία. ΜΜΕ και αναλυτές στάθηκαν στη δήλωση Πομπέο, με την οποία χαιρέτισε «την επιβεβαιωμένη ετοιμότητα της Ελλάδας να φτάσει σε συμφωνίες για τις θαλάσσιες ζώνες με άλλες χώρες στην περιοχή μέσω του διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Αλλά δεν έμεινε εκεί. Στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ ήταν πιο σαφής τι σημαίνει αυτό, τονίζοντας ότι «ο τρόπος επίλυσης της σύγκρουσης δεν είναι μέσω επίδειξης δύναμης ή εξουσίας, αλλά μέσω διαλόγου, διεθνών συστημάτων, συμφωνιών». Οπως είπε, «έχουμε δει τους Ελληνες να κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση, προσπαθώντας να το επιτύχουν. Ελπίζουμε ότι η τουρκική κυβέρνηση θα το δει με τον ίδιο τρόπο». Καθώς οι ΗΠΑ διάγουν μιαν εσωστρεφή και απρόβλεπτη προεκλογική περίοδο, το τελευταίο που χρειάζονται οι διμερείς σχέσεις, και η περιοχή ευρύτερα, είναι εφησυχασμό πως η ελληνοαμερικανική άνοιξη μπορεί να συνεχίσει να δίνει καρπούς σε ένα ενδεχόμενο ελληνοτουρκικής σύγκρουσης.
* Η κυρία Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.