Κρατάει το πιγούνι του σε πόζα στοχαστική. Κοιτάζει ψηλά. Με το δικό του πορτρέτο εικονογράφησαν οι New York Times την είδηση για τις υπερεπιτυχείς δοκιμές του εμβολίου κατά του κορωνοϊού. Ούτε κουκουλωμένοι επιστήμονες σκυμμένοι σε μικροσκόπια ούτε βελόνες σε γυμνά μπράτσα. Το πρόσωπο της είδησης ήταν ο Σαλονικιός. Ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Αλμπερτ Μπουρλά.
Στις συνεντεύξεις που ο Μπουρλά έδινε στα διεθνή δίκτυα μπορούσε κανείς να ακούσει ότι τα αγγλικά του δεν έχουν ακόμη αποβάλει το ελληνόφωνο χρώμα. Η προφορά αποδείκνυε ότι η αυτοδιάγνωσή του –«είναι εμφανές σε όλους εδώ ότι είμαι τυπικός Ελληνας»– ήταν ακριβής. Η ανάδυσή του στο επίκεντρο της παγκόσμιας δημοσιότητας δεν θα μπορούσε παρά να προκαλέσει κύματα εθνικής υπερηφάνειας στην Ελλάδα. Εδωσε, όμως, λαβή και σε αντισημιτικές ασχήμιες του περιθωρίου. Ασχήμιες που θα ήταν αμελητέες, αν το περιθώριο δεν γνώριζε νέα άνθηση. Το προϋπάρχον μείγμα δεισιδαιμονίας και αντισυστημικής καχυποψίας βρίσκει νέα κοίτη.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Μπουρλά δεχόταν πίεση από τον πιο διακεκριμένο εκπρόσωπο αυτού του παγκόσμιου ρεύματος. Προεκλογικά, του τηλεφωνούσε διαρκώς ο ίδιος ο Τραμπ, που επειγόταν να πουλήσει καλά νέα για το εμβόλιο. Τώρα, ο επικεφαλής της Pfizer υφίσταται ψεκασμούς χολής από τον ηττημένο πρόεδρο, που καταγγέλλει σκόπιμη καθυστέρηση των ανακοινώσεων. Του το είχε, όμως, πει ο Σαλονικιός: «Θα το κάνουμε όσο γρήγορα μας επιτρέπει η επιστήμη».
Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι ο Μπουρλά οφείλει το ήμισυ του επιτεύγματός του σε ένα ζευγάρι Τουρκογερμανών, τον Ουγκούρ Σαχίν και την Οζλέμ Τουρετσί, της BioNTech. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι σε αυτή τη συνεργασία μεταξύ επιστημόνων οι εθνικότητες είναι τελείως αδιάφορες. Θα τον διέψευδαν πάντως οι πρωταγωνιστές, που ξεχωρίζουν οι ίδιοι (στους New York Times) την καταγωγή τους και την κοινή τους εμπειρία ως μεταναστών: αυτή η συνάφεια τους βοήθησε να συνδεθούν με σχέση τυφλής εμπιστοσύνης. Μπουρλά και Σαχίν δεν ταίριαξαν παρά, αλλά χάρη στην ελληνοτουρκική τους ταυτότητα.
Ακούγεται πολύ ιδεαλιστικό. Δεν είναι όμως περισσότερο ιδεαλιστικό από τις εθνορομαντικές ψυχαναλύσεις του συλλογικού εαυτού, που απέδιδαν την υγειονομική επιτυχία της άνοιξης σε ένα ρεζερβουάρ εθνικής αρετής, η οποία περίμενε την παγκόσμια πανδημία για να εκδηλωθεί. Πού πήγε τώρα τόσο φιλότιμο; Τόσο σθένος γαλβανισμένο στις πρόσφατες κρίσεις;
Ούτε η μία, η αυτάρεσκη, ηθικολογία είχε βάθος· ούτε η άλλη, που εξηγεί την έξαρση ως σύμπτωμα προπατορικής απείθειας. Και ωστόσο, κοιτώντας την ελληνική περιπέτεια από την ανάποδη –από την οπτική που προσφέρει η σταδιοδρομία του Μπουρλά– μπαίνει κανείς στον πειρασμό να το πει: δεν επιτυγχάνεις ούτε αποτυγχάνεις «επειδή» είσαι Ελληνας. Αλλά μπορεί να επιτυγχάνεις ή να αποτυγχάνεις ελληνικά. Επίρρημα τροπικό. Και ενίοτε αποτρόπαιο.
Αλμπερτ Μπουρλά: Σαλονίκη
2' 3" χρόνος ανάγνωσης
