Την περασμένη Κυριακή, έχοντας ανά χείρας το «1984» του Τζορτζ Οργουελ, μαζί με το κυριακάτικο φύλλο της «Κ», αναλογίστηκα τη διάσταση που είχε πάρει αυτό το έτος-ορόσημο στην παγκόσμια φαντασία. Το «1984» θα ερχόταν να προστεθεί σε άλλα έτη-ορόσημα της κοινής συνείδησης και θα γινόταν και αυτό ένα βιβλίο-μύθος, μια διαχρονική παραβολή για τον ολοκληρωτισμό. Ομως στα 1949, όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο του Οργουελ ως κριτική στον σταλινισμό και κάθε είδους «σταλινισμό», η παγκόσμια κοινή γνώμη είχε νωπές τις μνήμες από έναν καταστροφικό πόλεμο. Εκείνες οι γενιές είχαν ήδη και άλλα έτη-ορόσημα που βάραιναν με τον συμβολισμό τους, και ανάλογα με τη γεωγραφική συντεταγμένη και το ιστορικό αποτύπωμα που είχαν αφήσει, έπαιρναν και άλλη διάσταση: 1914, 1919 για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, 1933 για την άνοδο των εθνικοσοσιαλιστών, 1939 για την έναρξη του πολέμου.
Ο Οργουελ, όμως, έκανε σύμβολο ένα έτος χωρίς ιστορικό συμβάν. Αντλώντας από το φαντασιακό μιας αόριστης μελλοντολογίας, ο Οργουελ ήρθε να μιλήσει για τον φόβο και την ελπίδα, αλλά και την ανθρώπινη φύση. Η ελπίδα προέκυπτε από την προειδοποίηση των κινδύνων. Αυτή η ανάγκη του «συναγερμού» ήταν μια ανάγκη διαχρονική και ιστορικά ορισμένη, έπειτα από μεγάλες τομές, όπως ήταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κατά μία αντιστοίχηση αυθαίρετη αλλά θελκτική, το έτος 2020, που μόλις αποχαιρετίσαμε, είναι ένα έτος περιβεβλημένο ήδη με την αχλύ του μύθου. Μυθολογήθηκε πριν ακόμη εκπνεύσει και συνδέθηκε με τους πλέον αρνητικούς συνειρμούς. Ο αποχαιρετισμός του συνοδεύθηκε με ξόρκια, ευχές και κατάρες, με το οπλοστάσιο, δηλαδή, της ανορθολογικής παράδοσης, που κλήθηκε οξύμωρα στο απόγειο της τεχνολογικής προόδου. Το έτος 2020 συνομίλησε με άλλα έτη-φαντάσματα της Ιστορίας, και αν έχει κάτι κοινό με το «1984», αυτό είναι η επίκληση της τελεολογίας στο σήμερα και η διαπίστωση πως όλα είναι πιθανά.
Η διάχυση της ιδέας πως η ατάραχη καθημερινότητα μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή από έναν αόρατο εχθρό, από έναν ιό ή από ένα σύστημα ιδεών, από μαζική απάθεια ή έστω από απρόβλεπτη συστοιχία αρνητικών συγκυριών, ορίζει το πέρας του ορθολογικά σκεπτόμενου ανθρώπου, την ίδια στιγμή που η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης παρεμβαίνει για την προστασία της υγείας του. Το 2020 θα μείνει για πολλούς λόγους στην παγκόσμια συνείδηση και στο μέλλον θα το επικαλούμαστε ως το έτος που αναζωπύρωσε συζητήσεις που έμοιαζαν τελειωμένες και άνοιξε θέματα που κανείς δεν είχε φανταστεί ότι θα καλούσε στην καθημερινότητά του. Η διαχρονικότητα του «1984» είναι η διαρκής μετάλλαξή του.