Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε., Ζοζέπ Μπορέλ, προσπάθησε να μεταφέρει το καλό κλίμα που ομολογουμένως υπήρχε στη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν με τους Ευρωπαίους ομολόγους του. Η αρχική εισήγηση του προσκεκλημένου του κ. Μπορέλ στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών, τη Δευτέρα, δεν μπορεί παρά να προσέφερε ικανοποίηση στους παρευρισκόμενους υπουργούς: ο κ. Μπλίνκεν τόνισε ότι η Ε.Ε. αποτελεί τον «στρατηγικό εταίρο πρώτης επιλογής» για τις ΗΠΑ και ότι η διατλαντική σχέση είναι «ο ακρογωνιαίος λίθος όσων θέλουμε να πετύχουμε μαζί στον 21ο αιώνα».
Ο νέος επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας άκουσε τους Ευρωπαίους ομολόγους του να αναλύουν τις προτεραιότητες και τις θέσεις τους για τη διατλαντική συνεργασία. Ο κ. Μπλίνκεν εξέφρασε και δημοσίως τη δέσμευση «για επιδιόρθωση, ανανέωση και αύξηση της φιλοδοξίας στις σχέσεις ΗΠΑ – Ε.Ε.» καθώς και «τη σημασία που δίνει η νέα κυβέρνηση στη στενή συνεργασία με την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων στη βάση κοινών αξιών όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η πολυμέρεια». Ωστόσο, στο οικονομικό πεδίο, οι Αμερικανοί συνεχίζουν να επιδεικνύουν σημάδια προστατευτισμού – και οι πρώτες διαφωνίες αναμένεται να φανούν στη μεταρρύθμιση διεθνών οργανισμών όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, που ο κ. Μπλίνκεν επίσης προέβαλε ως προτεραιότητα.
Επιπλέον, διαφορετικές προσεγγίσεις υπάρχουν και στο μείζον θέμα του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, όπου η Ε.Ε. διστάζει να ακολουθήσει την Αμερική. Στη συζήτηση, ο κ. Μπλίνκεν επισήμανε την ανάγκη συντονισμού με την Ε.Ε. απέναντι στην Κίνα, ενώ παράλληλα επιχείρησε να καθησυχάσει τους φόβους των Ευρωπαίων τονίζοντας πως οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν τη σύγκρουση. Σημαντικές αναφορές έγιναν και για τη Ρωσία, όπου ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας καλωσόρισε τις κυρώσεις που επέβαλε η Ε.Ε. εναντίον της για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην υπόθεση Αλεξέι Ναβάλνι.
Καθώς όμως οι ΗΠΑ εστιάζουν ευρύτερα στον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Ρωσίας, οι προτάσεις αντιμετώπισής της αναμένεται να δοκιμάσουν την αποφασιστικότητα της Ε.Ε. ποικιλοτρόπως, με πρώτη αιχμή διαφωνίας με τη Γερμανία την ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη χώρα.
Αυτό που αφορά περισσότερο την Ελλάδα είναι η εκτίμηση της αμερικανικής κυβέρνησης ότι η Τουρκία πρέπει να παραμείνει προσδεδεμένη στο άρμα της Δύσης, ώστε να μη στραφεί περαιτέρω στην αγκαλιά της Μόσχας. Και αυτό διότι, παρά τις σοβαρές προκλήσεις που πρώτες αναγνωρίζουν, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να υποστηρίζουν την ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος. Παράλληλα, ενθαρρύνουν τη δημιουργία μιας θετικής ατζέντας εφόσον η Τουρκία ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, τις οποίες εντοπίζουν στην ενίσχυση της δικαστικής ανεξαρτησίας, των δημοκρατικών θεσμών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ προβληματική θεωρούν και τη συμμετοχή της στις περιφερειακές συγκρούσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Μπλίνκεν χαιρέτισε την επανέναρξη διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα, καθώς και όλες τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Σημείωσε μάλιστα την τριμερή συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ με τις ΗΠΑ. Τέλος, επισήμανε πως προσβλέπει σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα, που θα έχει βεβαίως πολλαπλά οφέλη, όπως και ευρύτερα η διατλαντική συνεργασία, αλλά καλό είναι να έχουμε επίγνωση και των περιορισμών της.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.