Ο Τζορτζ Γκάλοπ έλεγε ότι οι δημοσκοπήσεις «πιάνουν τον σφυγμό της δημοκρατίας». «Παρ’ ότι μπορεί να πιάσεις τον σφυγμό ενός έθνους», του απαντούσε από τις στήλες του «Νιου Γιόρκερ», λίγο μετά τις αμερικανικές εκλογές του 1948, ο E. B. White, «δεν μπορείς να ξέρεις αν το έθνος μόλις ανέβηκε τρέχοντας τις σκάλες».
Οι τελευταίες εβδομάδες έδειξαν ότι η δημοκρατία λειτουργεί πια με δύο παράλληλα συστήματα σφυγμομέτρησης. Το ένα μετράει σε πραγματικό χρόνο τον σφυγμό της ψηφιακής δημόσιας σφαίρας. Το άλλο φιλοδοξεί να μετρήσει τους αργούς παλμούς στην όντως κοινωνία, που παραμένει σε κάποιο βαθμό ασύμπτωτη με την πανίδα των κοινωνικών δικτύων.
Στα αποτελέσματα των τελευταίων (κανονικών) δημοσκοπήσεων φαίνεται αυτή η διαφορά στον ρυθμό των δύο παράλληλων κόσμων: Τα πάθη και τα μίση της ψηφιακής αγοράς έχουν οριακή μόνο επιρροή στις συμπεριφορές της κοινωνικής πλειοψηφίας. Τα σκάνδαλα στο θέατρο και η απεργία πείνας, που στάθηκαν αφορμές λυσσαλέου διαδικτυακού σπαραγμού, δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει τις προτεραιότητες της κοινής γνώμης, ούτε τις πολιτικές της προτιμήσεις.
Τα «καρδιογραφήματα» των trends του twitter μετρούν ένα σώμα που, όπως θα έλεγε και ο White, είναι καταδικασμένο να ασθμαίνει πάνω στις ασταμάτητες πλατφόρμες. Το σώμα εκείνων που έχουν απομείνει να απαντούν στα τηλεφωνήματα των εταιρειών παλμογράφησης αλλάζει –όταν αλλάζει– πολύ πιο αργά.
Τι σημαίνει αυτή η ασυγχρονία; Μήπως οι καθημερινοί εικονικοί εμφύλιοι στους οποίους επιδίδονται τα αντίπαλα ποίμνια του twitter δεν αντηχούν έξω από τη «γυάλα»; Μήπως το πολιτικοδημοσιογραφικό σύστημα που εγκαταβιοί στη γυάλα, απορροφημένο στην εσωτερική του πόλωση, παρερμηνεύει την κοινωνία, προβάλλοντας σε εκείνη τις δικές του ταχυπαλμίες;
Μήπως τα κόμματα πολιτεύονται με την πλάνη της τηλε-επαφής με την κοινωνία, ενώ στην πραγματικότητα η δικτύωσή τους με το πολιτικό trash τα έχει απομονώσει – τα έχει εγκλωβίσει σε ένα κύκλωμα ψευτοδιαλόγου με προβοκάτορες χωρίς πρόσωπο και εκδότες με ακόλουθούς, αλλά χωρίς αναγνώστες;
Στεγανά μεταξύ των δύο σφαιρών δεν υπάρχουν. Τα κοινωνικά δίκτυα αφήνουν το πολιτικό αποτύπωμά τους ακόμη και σε εκείνους που τα χρησιμοποιούν μόνο για να χαζεύουν γατάκια και ηλιοβασιλέματα. Αλλά η αγκίστρωση των ηγεσιών και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης στην κυκλοθυμία του timeline, απειλεί να τους κρύψει τη θέα προς τις πηγές του πραγματικού θυμού. Μια εμπρηστική ανάρτηση ενός κομματικού θαλαμηπόλου συμβαίνει να απασχολεί τα κομματικά επιτελεία πολύ περισσότερο από τα συμπτώματα της βαριάς πανδημικής κόπωσης. Η διαχείριση της τρολιάς απορροφά περισσότερη πολιτική ενέργεια από τη διαχείριση των παρενεργειών του εγκλεισμού.
Η φυσική αποστασιοποίηση επιτείνει τη δυσαναλογία. Ξεκομμένη από τους πολίτες, η πολιτική κουτουλάει στο ψηφιακό της είδωλο. Τα σχολεία είναι κλειστά. Τα μαγαζιά κλειστά. Και η πολιτική ασχολείται με τον Λιγνάδη και τον Κουφοντίνα.
Πισώπλατα
Ας πούμε ότι ο Μάρτιος βρήκε εμάς σε θέση Κουέστα και τον ιό σε θέση Μπουχαλάκη.
Σκιές
Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει; Δεν χάνει ο ΣΥΡΙΖΑ που σύρεται στην απώτατη άκρη του παρελθόντος του, στοιχιζόμενος πίσω από συνθήματα εμφυλιακού μίσους; Δεν κερδίζει η Νέα Δημοκρατία που επαναβεβαιώνει τη θέση της ως η μόνη δύναμη διακυβέρνησης που υπόσχεται πειστικά την κανονικότητα, μακριά από φανατισμούς και εμπρηστικούς ακτιβισμούς; Δεν ρισκάρει όμως, άραγε, η κυβέρνηση να χάσει εκείνους που τώρα την υπολήπτονται ως εγγυήτρια της τάξης, αν η κατάσταση στους δρόμους εκτροχιαστεί;
Από αυτή τη διερώτηση προκύπτει ότι ο μόνος που σίγουρα επιβεβαιώνει την επιρροή του, είναι ο κρατούμενος ο οποίος, απειλώντας να αυτοκτονήσει, έχει καταφέρει να αναγορευθεί σε θερμοστάτη της πολιτικής συγκυρίας. Από εκείνον εξαρτάται η τροπή – προς την εκτόνωση ή προς την όξυνση.
Σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την καταδίκη του, ο αμεταμέλητος δολοφόνος βλέπει εκατοντάδες να διαδηλώνουν κάθε μέρα υπέρ του. Τους βλέπει και τους ακούει να δικαιώνουν τις πράξεις του. Από αυτήν την υπόθεση κερδισμένες είναι σίγουρα οι σκιές που εκείνος κατάφερε να αφυπνίσει.