Το 1921 δεν ήταν καιρός για γιορτές. Η πληγή στη Μικρά Ασία ήδη αιμορραγούσε. Το χάσμα του μεγάλου Διχασμού ακόμη έχασκε. Η γιορτή έπρεπε να αναβληθεί. Και αναβλήθηκε για το 1930 – για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Στις 27 Ιουνίου 1922 ο υπουργός Εσωτερικών, Νικόλαος Στράτος, καταθέτει σχέδιο νόμου περί συστάσεως επιτροπής προς εορτασμόν της Εκατονταετηρίδος της Ελληνικής Παλιγγενεσίας. Ψηφίστηκε ομόφωνα. Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 12 Αυγούστου 1922, έναν μήνα πριν από την Καταστροφή της Σμύρνης. (Από το «Φουστανέλες και Χλαμύδες» της Χριστίνας Κουλούρη, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια). Ο Στράτος καταδικάστηκε στη δίκη των έξι και εκτελέστηκε τον επόμενο χρόνο.
Εορτάσιμο δεν είναι ούτε το 2021. Δεν φταίει μόνο που η μεγάλη στρατιωτική πομπή θα γίνει για το αραιό χειροκρότημα μιας δράκας επισήμων. Δεν φταίει που απαγορεύονται οι τελετές. Φταίει κυρίως αυτή η πάνδημη στυφότητα –η αίσθηση ότι η στιγμή, που ήταν κατάλληλη για τη γιορτή, εξέπνευσε. Πέρασε η περυσινή ανοιξιάτικη ανάταση που έκανε το κλειδωμένο έθνος να νιώθει έθνος – να νιώθει ένα, υπό τη σημαία της άμυνας στον ιό. Ο,τι τότε δοξολογούνταν, έχει εν τω μεταξύ χαλάσει. Η συμμόρφωση στον κοινό σκοπό έγινε φυλακή. Το δέος για τους ήρωες έγινε καχυποψία για τους ανεμβολίαστους νοσηλευτές· και για τους γιατρούς που προτιμούν να ιδιωτεύουν. Η φρέσκια πίστη για το κράτος, υποτροπίασε.
Σε αυτούς τους δώδεκα μήνες, μας συνέβη μια ψυχική εξάρθρωση, που μας άφησε ανίκανους να «θεατριστούμε» επετειακά. Εδώ που είμαστε σήμερα, μας είναι ανώφελη η μνήμη. Το παρελθόν μάς έχει αφήσει αβοήθητους. Το «ελευθερία ή θάνατος» δεν έχει καμία παιδαγωγική χρησιμότητα για το πώς αντιμετωπίζεις σήμερα μια πανδημία – για το πώς στερείσαι την ελευθερία προκειμένου να «επιπεδώσεις» τον θάνατο. Οι θούριοι δεν φέρνουν την ανοσία. Δεν φέρνουν τίποτε. Για αυτό και, από την οπτική γωνία του έγκλειστου, οι μέχρι στιγμής αναμνηστικές τελετές μοιάζουν να στήνονται σε έναν τόπο ομόλογης περιχαράκωσης. Μοιάζουν με εγκλωβισμό σε βεστιάριο. Από μια άποψη, καλύτερα. Καλύτερα να παριστάνεται ο εθνικός χρόνος σαν ζωνάρι κεντητό, παρά ως ματωμένη γάζα.
Η ίδια, καταπραϋντική αφαίμαξη, είχε επιχειρηθεί και το 1930, όταν επιτέλους εορτάστηκε η εκατονταετηρίς· όταν έπρεπε πια να καταβληθεί μέριμνα για να μην πάρει ο εορτασμός αλυτρωτικό τόνο. «Ελπίζω τώρα, ότι οι νεώτεροί μας θα συνεχίσουν τον αγώνα διά προσπαθείας ειρηνικής, προς δημιουργίαν κράτους συγχρονισμένου, εντός των ορίων του οποίου θα ζήσωμεν ευτυχείς», έλεγε ο Βενιζέλος από τον εξώστη της Μονής Αγίας Λαύρας (πάλι, από το βιβλίο της Κουλούρη).
Υπάρχουν επέτειοι που τις προσπερνάει το παρόν. Για ένα έθνος που έχει μάθει να εξαργυρώνει αενάως το κουπόνι του παρελθόντος, είναι κέρδος ότι το βρίσκει η επέτειος σε μια δοκιμασία που πρέπει να την περάσει αυτοδίδακτο. Το βρίσκει πάνω στην έκτακτη ανάγκη να συγχρονιστεί. Η επανάσταση κάποτε ξέσπασε, κάποτε συντελέστηκε. Το εθνικό εγχείρημα όμως εκκρεμεί. Ο συγχρονισμός θα φέρει την ευτυχία.
Μιντιοπληξία
Μετράνε την επιρροή τους από τα «dislikes» στον αντίπαλο. Κάποτε τη μετρούσαν με την τηλεθέαση των συνεντεύξεων. Και θυμόμαστε
τα αποτελέσματα.
Προς τον τοίχο
Την περασμένη Τετάρτη ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης πήρε τον λόγο στη συζήτηση για την κύρωση της σύμβασης του Δημοσίου με την «Ελληνικός Χρυσός». Οχι, δεν μίλησε για τη σύμβαση. Ανάλωσε το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του στη βάπτιση, στην οποία ήταν νονός ο Αδωνις Γεωργιάδης. Η σύμβαση για την επένδυση ψηφίστηκε την επόμενη ημέρα από 180 βουλευτές. Ταυτόχρονα με τον κατά Γεωργιάδη φιλιππικό του, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είχε ζητήσει από την πλειοψηφία την αναστολή της νομοθετικής λειτουργίας – «να μην νομοθετείτε προκλητικά νομοθετήματα». Εκείνη η κοινοβουλευτική ημέρα συνιστά μια αντιπροσωπευτική αποτύπωση του κομματικού ανταγωνισμού στον χρόνο της πανδημίας. Εμφανίστηκε η αντιπολίτευση που θέλει να κλείσει τη Βουλή, στο όνομα της δημοκρατίας, γιατί πιστεύει ότι η δημοκρατία λειτουργεί πρωτίστως στο εξωκοινοβουλευτικό πεζοδρόμιο. Εμφανίστηκε και μια πλειοψηφία ευρύτερη της συμπολίτευσης, που αναγνωρίζει άλλες προτεραιότητες. Οι προτεραιότητες αυτές υπήρχαν πριν από την πανδημία, θα υπάρχουν και μετά. Ενώ η ατζέντα «όλα Μπέργκαμο» είναι καταδικασμένη να στουκάρει στο τείχος της ανοσίας.