Ο κορωνοϊός μάς στέρησε τη χαρά ενός πάνδημου εορτασμού. Αλλά μας έδωσε την απρόσμενη ευκαιρία μιας πιο ψύχραιμης αποτίμησης του ιστορικού περιεχομένου του 1821 και ακόμη περισσότερο μας έσωσε από τις αισθητικές υπερβολές που παραδοσιακά κανιβαλίζουν τις εθνικές επετείους.
Στις ιδιόμορφες συνθήκες του παρατεταμένου εγκλεισμού, ο καθένας μας είχε την ευκαιρία να ζυγίσει μέσα του τη σχέση με την «πατρίδα», έναν αναπόφευκτα φορτισμένο συναισθηματικά όρο που επίσης έχει «κανιβαλιστεί», αλλά από την ανάποδη. Είναι γνωστό ότι η μεταπολιτευτική περίοδος μας απομάκρυνε ψυχικά από τα βασικά εθνικά αφηγήματα επειδή ακριβώς είχε προηγηθεί η απόλυτη γελοιοποίησή τους από το καθεστώς της χούντας.
Σήμερα η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε ένα διαφορετικό σημείο ωριμότητας. Κι αυτό αναδείχθηκε στο εορταστικό διήμερο των εκδηλώσεων της περασμένης εβδομάδας. Κατ’ αρχάς το ίδιο το κράτος και οι θεσμικοί του φορείς έδειξαν αξιοθαύμαστη αυτοπειθαρχία. Φυσικά μέτρησε η άβολη μεταβλητή του τρίτου κύματος της πανδημίας, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Το κλίμα μετριοπάθειας είχε καλλιεργηθεί πριν από την υγειονομική κρίση και εκπαίδευσε το σύνολο της κοινωνίας σε μια νέα σχέση υπέρ της αυτογνωσίας. Ηταν σαν να ζήσαμε ένα σιωπηλό πέρασμα σε μια καινούργια εποχή που ευνοεί την ενδοσκόπηση και την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας, πολύ μακριά από τους παραμορφωτικούς καθρέφτες που μας μεγάλωσαν. Αυτό το νέο πνεύμα αποτυπώνεται και στις πολύ καλές εκπομπές ιστορικού περιεχομένου που έχουμε δει μέχρι σήμερα στους τηλεοπτικές μας δέκτες. Είναι σαν να σαρώνονται μέσα σε λίγες ημέρες μύθοι δεκαετιών. Διψάμε όλοι για μια νέα ανάγνωση της 25ης Μαρτίου, φαίνεται ότι ήμασταν έτοιμοι από καιρό για κάτι τόσο φιλόδοξο και η επέτειος των 200 χρόνων μάς έδωσε τη μεγάλη ευκαιρία.
Η αναθεώρηση του ιδρυτικού μας εθνικού αφηγήματος δεν είναι ο μοναδικός καρπός αυτής της νέας ωριμότητας. Διαφαίνεται στον ορίζοντα μια σημαντική μετατόπιση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πορεία μας τους τελευταίους δύο αιώνες. Από μια μηδενιστική, καταστροφολαγνική θεώρηση περνάμε σε μια νέα φάση αντίληψης της εθνικής μας περιπέτειας, περισσότερο ως μιας ιστορίας επιτυχίας. Δεν τα καταφέραμε τόσο άσχημα σε αυτή την όχι πολύ εύκολη γωνιά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και αυτός φαίνεται να είναι από μόνος του ένας λόγος για να γιορτάσουμε. Ο άλλος είναι ότι δεν μας αρέσουν πια τόσο πολύ τα ψέματα. Μπορούμε να επιβιώσουμε και χωρίς αυτά.