Ακόμη πυκνότερο πέπλο μυστηρίου καλύπτει τον χρόνο αρχικής διασποράς του κορωνοϊού, αλλά και την προέλευσή του, μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις ότι ήδη από τον Δεκέμβριο του 2019 και πριν από την επίσημη ημερομηνία καταγραφής του πρώτου κρούσματος στις ΗΠΑ, είχαν εμφανιστεί σποραδικά περιστατικά COVID-19 σε τουλάχιστον πέντε αμερικανικές πολιτείες. Αντίστοιχα στοιχεία είχαν δημοσιοποιηθεί παλαιότερα για την Ιταλία. Παράλληλα, συνεχίζεται το πινγκ πονγκ ανάμεσα στις δύο θεωρίες για το σημείο εμφάνισης του ιού: αγορά ζωντανών άγριων ζώων στη Γουχάν (τον Δεκέμβριο του 2019, κατά την επίσημη κινεζική, ενδεχομένως ψευδή εκδοχή) ή Ινστιτούτο Ιολογίας στην ίδια πόλη.
Η πρώτη θεωρία ήταν για καιρό η επικρατέστερη, καθώς από ζώα είχαν μεταπηδήσει στον άνθρωπο οι ιοί Ebola, SARS, MERS. Η δεύτερη θεωρία έλαβε πολιτικές διαστάσεις, αρχικά από τον Τραμπ, ο οποίος μιλούσε για εμπρόθετη διασπορά του ιού από τους Κινέζους, με στόχο την οικονομική καταστροφή των ΗΠΑ, αλλά και εξαιτίας των κινεζικών προσκομμάτων στην έρευνα του ΠΟΥ. Θεωρία που διαδίδεται σε δύο εκδοχές: ότι ο ιός προέκυψε από τη διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ των ερευνητών του ινστιτούτου, νυχτερίδων και ντόπιων· ότι κατασκευασμένος ιός διέρρευσε από το εργαστήριο όπου διενεργούνταν πειράματα για την αντιμετώπιση υπερ-μολυσματικών παθογόνων.
Οποια από τις θεωρίες επιβεβαιωθεί, θα είναι σημαντική για την κατανόηση της καταγωγικής βάσης της COVID-19, όμως καμία δεν είναι καθησυχαστική. Ολες εμφυσούν τον φόβο νέων πανδημιών. Ολες αποκαλύπτουν τις μελανές πολιτισμικές αιτίες των ασθενειών: μη ασφαλείς πρακτικές στα ιολογικά εργαστήρια ή βιοτρομοκρατία, εμπόριο άγριας ζωής και λαθροθηρία, αυξημένη ζήτηση για ζωικές πρωτεΐνες, εντατικές καλλιέργειες, ρύπανση, ανεξέλεγκτες μετακινήσεις, ραγδαία εισβολή των πόλεων στα φυσικά οικοσυστήματα και καταστροφή των βιοτόπων από την κλιματική αλλαγή, που φέρνει τα ζώα εγγύτερα στον άνθρωπο, απελευθέρωση ιών εγκλωβισμένων στους πάγους που λιώνουν. Εχουν καταγραφεί 800.000 ιοί ζώων που θα μπορούσαν να μολύνουν το είδος μας, ενώ ήδη το 75% των αναδυόμενων ανθρώπινων ασθενειών προέρχεται από την άγρια φύση.
Η διατάραξη των φυσικών ισορροπιών μετέτρεψε τη διάρρηξη των ορίων σε άμεσα δηλητήρια, άνοιξαν λεωφόροι για την επέλαση λοιμώξεων.
Παράλληλα με την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων ανίχνευσης επικίνδυνων παθογόνων, μάλλον επείγει να δρομολογηθούν ριζικές αλλαγές, ανατροπές. Οι πανδημίες δεν είναι τιμωρία εξ ουρανού, είναι ανθρώπινο έργο.