Δεν υπάρχει καμιά ομοιότητα με το Βιετνάμ στο Αφγανιστάν, τόνισε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τον Ιούλιο. Την περασμένη εβδομάδα όμως, οι εικόνες από την Καμπούλ θύμισαν εκείνες της πτώσης της Σαϊγκόν. Η σύγκριση με την άτακτη υποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Βιετνάμ ήταν προφανής για τους διεθνείς παρατηρητές, όπως και το πλήγμα για την εικόνα των ΗΠΑ παγκοσμίως.
Η επίσημη ανάγνωση στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι διαφορετική. Ενα άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Washington Post εξηγεί τη λογική της κυβέρνησης Μπάιντεν: Σε αντίθεση με τον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου η αμερικανική ήττα κλόνισε την εικόνα της υπερδύναμης κυρίως στο εσωτερικό, αυτή τη φορά οι Αμερικανοί συμφωνούν με την απεμπλοκή από τον 20ετή πόλεμο ανεξαρτήτως των συνεπειών. Η αμερικανική κοινή γνώμη έχει κουραστεί από τους «ατελείωτους πολέμους», και δεν ενδιαφέρεται για την εξωτερική πολιτική. Αυτό το επιχείρημα φαίνεται να καθοδηγεί τις αποφάσεις του προέδρου Μπάιντεν, και μένει να αποδειχθεί αν περιορίζεται στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Ενα κρίσιμο σημείο που μπορεί να αλλάξει τη στάση της αμερικανικής κοινής γνώμης είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Ο Λευκός Οίκος εστιάζει στην προσπάθεια εκκένωσης ώστε να μην υπάρξουν αμερικανικές απώλειες, βάζοντας εκ των πραγμάτων σε δεύτερη μοίρα την έξοδο των χιλιάδων Αφγανών συνεργατών των ΗΠΑ – αποστολή που φαντάζει αδύνατη μέχρι την προθεσμία της 31ης Αυγούστου για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.
Στο εξωτερικό, η αρχική αδυναμία των Αμερικανών να αποτρέψουν την αιματοχυσία στο αεροδρόμιο της Καμπούλ υποσκάπτει την εικόνα του προέδρου Μπάιντεν ως ικανού και έμπειρου ηγέτη.
Επιπλέον, η τύχη των Αφγανών που πίστεψαν σε ένα μέλλον χωρίς τους Ταλιμπάν, θα δοκιμάσει το ηθικό βάρος των ΗΠΑ μεταξύ των συμμάχων τους.
Εστιάζοντας στο χάος των πρώτων ημερών, το βρετανικό περιοδικό Economist ήδη δίνει το όνομα του Μπάιντεν στην «πανωλεθρία» – ακόμη και αν ήταν η συμφωνία του προηγούμενου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τους Ταλιμπάν που συνέβαλε στις σημερινές εξελίξεις. Και ενώ το παιχνίδι των ευθυνών έχει ήδη ξεκινήσει στο εσωτερικό, για τον υπόλοιπο κόσμο είναι οι συνέπειες της αμερικανικής αποχώρησης που θα κρίνουν την αξιολόγηση αυτού του –νωπού ακόμη και απρόβλεπτου, πλην όμως σίγουρα σημαντικού– επεισοδίου της αμερικανικής ιστορίας. Πέρα από το πλήγμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Αφγανιστάν και την προσφυγική κρίση που θα ακολουθήσει, υπάρχει μεγάλη διεθνής ανησυχία για την επιστροφή της τζιχαντικής τρομοκρατίας στην περιοχή που την υπέθαλψε.
Βλέποντας μακρύτερα, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη χώρα Τζέιμς Κάνιγχαμ τόνισε το ηθικό χρέος προς το Αφγανιστάν, αλλά και τη στρατηγική πρόκληση για τις ΗΠΑ: Οπως υπογράμμισε με παρέμβασή του στο Atlantic Council, όπου είναι συνεργάτης, «πέρα από το ηθικό χρέος που έχουμε ακόμη στον αφγανικό λαό να τον βοηθήσουμε να αντεπεξέλθει στην καταιγίδα όσο πιο καλά γίνεται, η μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση για το μέλλον μπορεί να είναι η υπονόμευση της εμπιστοσύνης στην ηγεσία και στην αφοσίωση των Ηνωμένων Πολιτειών».
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.