Μόλις εμφανιστεί η ένδειξη «μεταρρύθμιση» ή «καινοτομία» πριν από την «εκπαιδευτική διαδικασία», ενεργοποιούνται όλοι οι συναγερμοί. Πρώτα απ’ όλα εκδηλώνεται ο κλαυσίγελος ενός μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας που αντιδρά αλλεργικά σε «αλλαγές» και «μεταρρυθμίσεις», ακολουθεί η πάγια επισήμανση για ανεπαρκείς υποδομές, προβληματικά σχολικά κτίρια, προσωπικό που ποτέ δεν καλύπτει τις ανάγκες, και άλλα πολλά.
Γενικεύοντας, θα λέγαμε ότι δύσκολα κάτι νέο γίνεται με ευχαρίστηση αποδεκτό, αφού κάτι άλλο προηγείται που πρέπει να διορθωθεί είτε επί του πραγματικού είτε επί του φαντασιακού. Δεν είναι μόνο το «ξεβόλεμα» από μια ρουτίνα λιγότερο ή περισσότερο απαιτητική. Είναι και ότι κάθε μεταρρύθμιση, για να ριζώσει, χρειάζεται τις αναγκαίες «προϋποθέσεις».
Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά. Πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας, διά του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ανακοίνωσε νέα προγράμματα σπουδών για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ώστε να ενισχυθεί η δυναμική στα σχολεία, «να δοθούν ερεθίσματα, κατευθύνσεις και αρχές, κίνητρα και μεθοδολογικά εργαλεία για την επίτευξη της αποτελεσματικής διδασκαλίας».
Με την αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών επιδιώκεται «ο αναπροσανατολισμός της σχολικής εκπαίδευσης με βάση τις νέες κοινωνικές συνθήκες και τις επιστημονικές εξελίξεις», προσβλέποντας στην κοινωνία του μέλλοντος. Νέα προγράμματα, νέα βιβλία, πρόθεση «η μετατόπιση από το γνωστικό αντικείμενο καθ’ εαυτό, τους διδάσκοντες και τη διδακτική διαδικασία προς τους μαθητές και τα επιδιωκόμενα/αναμενόμενα αποτελέσματα μάθησης».
Θα προηγηθεί η επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού, η εφαρμογή των αναθεωρημένων μεθόδων θα ξεκινήσει σταδιακά, για να επεκταθεί το σχολικό έτος 2023-24.
Αν διαβάσει κανείς όσα έχουν γραφεί, αναθαρρεύει από μια πνοή ανανέωσης, επαφής με την τρέχουσα κοινωνική συνθήκη που συνδέεται άμεσα και με την ψυχοκινητική ανάπτυξη των μαθητών. Κάποια μοιάζουν ασαφή και άλλα δυσπρόσιτα. Λογικό.
Αλλά αν δεν ξετυλιχτεί αυτό το μεταρρυθμιστικό νήμα, η αποτυχία θα είναι κομβική. Η σύλληψη είναι πολυσύνθετη και η επιρροή της μακροπρόθεσμη. Δεν σκοπεύει στην άμεση πολιτική εξαργύρωση. Καταπολεμάει την ακινησία, την αβουλία, την άρνηση συμμετοχής και, κυρίως, την κόπωση. Αυτό το ψυχοφθόρο σούρσιμο σε ένα τοπίο όπου αλλαγές εξαγγέλλονται για τη θέαση και όχι για τη μάθηση.