Να ανακοινώνεται η νέα κυβέρνηση. Και να μην είναι σταθερά πρώτη η είδηση – να εναλλάσσεται με τους νεκρούς της πανδημίας. Αυτό συνέβη χθες στη Γερμανία. Ηταν μια υπενθύμιση για το τι σημαίνει στην πράξη η –λιβανιζόμενη στην Ελλάδα– «κουλτούρα συνεργασιών». Επί δύο μήνες, την κρίση δημόσιας υγείας τη χειριζόταν μια απερχόμενη κυβέρνηση, στην οποία τα ηνία κρατούσε το κόμμα που ηττήθηκε. Επί δύο μήνες, ο Ολαφ Σολτς και οι εταίροι του είχαν την πολυτέλεια να διαπραγματεύονται το συμβόλαιο του συνασπισμού τους (έτσι ονομάζεται, «συμβόλαιο») χωρίς να νιώσουν την παρόρμηση να ανεβούν στα κάγκελα για να καταγγείλουν τους αντιπάλους τους επειδή στενάζουν τα νοσοκομεία.
Η συνέχεια του κράτους, αλλά και η σχολαστικότητα με την οποία καταρτίζονται –και υλοποιούνται– οι προγραμματικές συμφωνίες είναι το προφανές, αλλά και το πιο εξωτικό δίδαγμα που μπορεί να αντλήσει κανείς από το γερμανικό πολιτικό σύστημα. Δεν είναι το μόνο. Ο τρόπος που ο Σολτς κατάφερε να αλλάξει τη μοίρα του κόμματός του και να καταλήξει σε κυβερνητικό συνεταιρισμό διαβάζεται και ως εγχειρίδιο ανάκαμψης για την πολιτική του οικογένεια στην Ελλάδα.
Μάθημα πρώτο: Μπορείς να αριστερίζεις χωρίς να αναδίδεις τη ναφθαλίνη του παλαιού λαϊκισμού. Ο νέος καγκελάριος επέδειξε επιδεξιότητα στη συλλογή ιδεών για να προσεγγίσει ακροατήρια που λογίζονταν χαμένα για τους Σοσιαλδημοκράτες. Ξεπατίκωσε τον Michael Sandel και τις ιδέες του περί «τυραννίας της αξιοκρατίας» για να απευθυνθεί στους εργαζομένους στην τελευταία σκάλα των υπηρεσιών –σερβιτόροι, διανομείς, νοσηλευτές– διαβεβαιώνοντάς τους ότι δεν θα αντιμετωπίζονται ως «μετεξεταστέοι» της αγοράς εργασίας.
Μηνύματα από τη νέα κυβέρνηση στη Γερμανία.
Μάθημα δεύτερο: Μπορεί να μετέχεις ως ελάσσων εταίρος σε κυβέρνηση συνεργασίας χωρίς να υπογράφεις έτσι την πολιτική σου υποτέλεια. Ο υπουργός Οικονομικών της Μέρκελ καταφέρνει να τη διαδεχθεί ακριβώς επειδή είχε πείσει και για τη διαχειριστική του ικανότητα. Τα μικρά κόμματα δεν είναι καταδικασμένα στη διαμαρτυρία. Αντιθέτως, τα καταδικάζει ο μικρομεγαλισμός της κομματικής περιχαράκωσης – της κατ’ ευφημισμόν «αυτονομίας» που ζητεί ή να υπαγορεύει από θέση ισχύος τους όρους διακυβέρνησης ή τίποτε.
Μάθημα τρίτο: Το εγχείρημα του «Φαναριού» (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι, Φιλελεύθεροι) εδράζεται σε ένα εσωτερικό δίπολο των δύο «μικρών», που εκπροσωπούν τις πιο προοδευτικές εκδοχές ενός νέου Κέντρου: οι μεν επισπεύδουν τη μετάβαση στην πράσινη, οι δε στην ψηφιακή οικονομία, με σημείο συνάντησης τις ατομικές ελευθερίες. Αυτές οι ατζέντες στην Ελλάδα παραδόξως μονοπωλούνται –σε διαφορετικούς βαθμούς επάρκειας– από το συντηρητικό κόμμα. Στο φιλοευρωπαϊκό, μη λαϊκιστικό φιλελεύθερο Κέντρο δεν υπάρχει πολιτικός ανταγωνισμός.
Το «Φανάρι» του Σολτς είναι ένα πείραμα. Αλλά ήδη η γένεση του πειράματος συνιστά επιτυχία.