Αυτός ο τόπος χρειάζεται επειγόντως μερικές μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Γιατί, όσο αστρονομική ανάπτυξη και να έχουμε, θα φτάσουμε πάλι στα ίδια αδιέξοδα χωρίς αλλαγές στην παιδεία, στη Δικαιοσύνη, στην υγεία και στη δημόσια διοίκηση. Στα λόγια, όλοι τις θέλουμε τις μεταρρυθμίσεις. Στην πράξη μερικές προχωράνε, ορισμένες ψηφίζονται αλλά μένουν στα χαρτιά και κάποιες μαζεύουν σκόνη.
Η εμπειρία απέδειξε ότι καμία μεταρρύθμιση δεν πετυχαίνει χωρίς να έχουν κομμάτι «ιδιοκτησίας» οι άμεσα εμπλεκόμενοι. Μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη χωρίς δικηγόρους και δικαστές δεν γίνεται. Και το ίδιο ισχύει σε όλους τους κρίσιμους τομείς. Αποδείχθηκε αυτό την εποχή των μνημονίων. Η χώρα γινόταν άνω-κάτω, φτάναμε στα όρια του εμφυλίου, οι νόμοι ψηφίζονταν, τα κόμματα διεσπώντο και στην πράξη δεν άλλαζε τίποτα. Με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Μεταρρύθμιση σημαίνει ξεβόλεμα, αξιολόγηση, στοχοθεσία, αξιοκρατία. Λογικό είναι να υπάρχουν αντιδράσεις από όσους φοβούνται όλα τα παραπάνω. Αυτό που αναζητείται είναι ηγεσίες που δεν σκιάζονται από το πολιτικό κόστος. Αλλά ακόμη και αν βρεθούν τέτοιες ηγεσίες με τη μορφή πολιτικών που διαθέτουν όραμα και τσαγανό, δεν φτάνουν. Χρειαζόμαστε ηγέτες-δικαστές, ηγέτες-καθηγητές κ.ά., που θα πάρουν στην πλάτη τους τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και θα πείσουν τους συναδέλφους τους ότι αξίζει να γίνουν προς το συμφέρον όλων. Σπανίζουν στις μέρες μας αυτές οι προσωπικότητες. Οι συνδικαλιστές και οι εκπρόσωποι διαφόρων κλάδων μοιάζουν, ή μάλλον είναι, πολιτικοί. Ξέρουν να λένε όχι, να οχυρώνονται πίσω από νομικίστικα επιχειρήματα και να ζητούν προσλήψεις ή παραπάνω λεφτά. Προφανώς χρειάζονται αυτά, όμως αν δεν γίνουν τομές, θα είναι χρήματα του ελληνικού λαού που θα πετιούνται σε έναν τρύπιο κουβά.
Θα ήταν εξαιρετικό να ακούσουμε τέτοιες ηγετικές φυσιογνωμίες να μας προτείνουν τι αλλαγές πρέπει να γίνουν. Τις συναντάμε μόνο στον χώρο της παιδείας προς το παρόν.
Δεν είναι εύκολο καθόλου για σοβαρούς επαγγελματίες να μπουν στη μάχη και να στηρίξουν μη δημοφιλείς μεταρρυθμίσεις. Το σθένος τους μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε περιπέτειες, στη δημόσια χλεύη, στις απειλές. Οπότε καταλήγουμε να έχουμε ηγεσίες που λένε μονότονα «Οχι» σε κάθε αλλαγή και ανθρώπους που φοβούνται. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε γύρω μας και δεν μας γεμίζει αισιοδοξία.