Στον καιρό της πανδημίας, οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν χάσει έναν από τους ισχυρότερους συμβολισμούς τους ως πεδίου συνάντησης όλης της ανθρωπότητας: τους παριστάμενους θεατές. Στους θερινούς Ολυμπιακούς της Ιαπωνίας, οι αγώνες έγιναν κεκλεισμένων των θυρών για τους ξένους. Μόνον οι επίσημες αποστολές και οι διπλωματικοί επίσημοι ήταν εκεί για να εκπροσωπήσουν τις χώρες τους. Της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής ηγήθηκε η Πρώτη Κυρία, Τζιλ Μπάιντεν.
Στους χειμερινούς Ολυμπιακούς της Κίνας, τον ερχόμενο Φεβρουάριο, δεν θα είναι εκεί ούτε η σύζυγος του Αμερικανού προέδρου ούτε άλλοι Αμερικανοί επίσημοι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι δεν θα στείλουν διπλωματική αποστολή, σε αντίδραση για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, καθώς έχουν χαρακτηρίσει γενοκτονία τις διώξεις της Κίνας εναντίον της μειονότητας των Ουιγούρων. Μαζί τους συντάχθηκαν ο Καναδάς, η Βρετανία και η Αυστραλία, αυξάνοντας την πίεση στους συμμάχους τους σε όλο τον κόσμο ώστε να τοποθετηθούν.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση επιχειρεί να υιοθετήσει μια ενιαία θέση, ωστόσο χώρες όπως η Λιθουανία έχουν ήδη εκφράσει την πρόθεσή τους να ακολουθήσουν το παράδειγμα του αγγλόφωνου μπλοκ.
Η κάθε χώρα ζυγίζει τις αντιδράσεις της διοργανώτριας Κίνας και το κόστος των πιθανών εμπορικών της αντιποίνων. Είναι ένα πρώτο, σχετικά ανώδυνο αλλά μεγάλου συμβολισμού, τεστ για το πώς θα τοποθετηθεί κάθε χώρα στην εντεινόμενη ιδεολογική διαμάχη μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.
Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών διαβεβαίωσε ότι έχει συμβουλευθεί τους συμμάχους και εταίρους του για την απόφασή του και τους έχει ενημερώσει για τη δική του. Οπως τόνισε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αυτή βασίζεται «στις κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στις φρικαλεότητες της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στη Σιντζιάνγκ».
Το ερώτημα για τη διπλωματία είναι αν οι σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας έχουν ήδη φτάσει σε σημείο ανεπίστρεπτο, και αν τελικά αυτή η κρίσιμη σχέση για όλο τον κόσμο στο εξής θα εδράζεται κυρίως στη σύγκρουση και όχι στον «υγιή» (δηλαδή σκληρό) ανταγωνισμό, όπως έχει διαμηνύσει ότι θα προτιμούσε ο πρόεδρος Μπάιντεν.
Ο ίδιος όμως αντιμετωπίζει μια δύσκολη εσωτερική πολιτική πραγματικότητα, όπου οι Ρεπουμπλικανοί μπλόκαραν την κατάθεση της επιλογής του για πρεσβευτή στην Κίνα, του βετεράνου διπλωμάτη Νίκολας Μπερνς, με το επιχείρημα ότι δεν είναι αρκετά σκληρός (!) με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Το διπλωματικό μποϊκοτάζ της Κίνας μπορεί να σιγάσει αυτές τις ακραίες φωνές.
Από την πλευρά της, η Κίνα καταδίκασε την απόφαση ως παραβίαση της πολιτικής ουδετερότητας στον αθλητισμό, απείλησε με αντίποινα, ενώ την ίδια στιγμή θέλησε να μειώσει τη σημασία της για τους Αγώνες, τονίζοντας ότι λόγω των περιορισμών της πανδημίας, ούτως ή άλλως δεν θα προσκαλούσε την αμερικανική αποστολή.
Μπορεί η χώρα να θέλει να αποδώσει τις ειδικές συνθήκες στην πανδημία, αλλά είναι σαφής η έλλειψη ολυμπιακού πνεύματος οδεύοντας προς αυτούς τους χειμερινούς Αγώνες του Πεκίνου. Και το στοίχημα για ολόκληρο τον κόσμο είναι να διασωθεί ο πλέον ισχυρός συμβολισμός των Αγώνων, η πανάρχαια παράδοση της εκεχειρίας.
* Η κ. κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow, Atlantic Council.