Για τους μη εξοικειωμένους, το μίλι είναι μονάδα μήκους 1.609 μέτρων, που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες αντί του χιλιομέτρου και δεν πρέπει να συγχέεται με το ναυτικό μίλι, που ισούται με 1.852 μέτρα.
Το «τελευταίο μίλι» έγινε διάσημο στη χώρα τον Φεβρουάριο του 2021, όταν ακούστηκε από τα χείλη του πρωθυπουργού για να αποτυπώσει την αισιόδοξη βεβαιότητα πως «διανύουμε το τελευταίο μίλι προς την ελευθερία από την πανδημία».
Δεν ξέρω από πού δανείστηκε την έκφραση –γιατί μίλι και όχι χιλιόμετρο;– αλλά δεν θα εκπλησσόμουν εάν ο πρωθυπουργός είχε στον νου του τον μαραθώνιο. Για τους Αγγλοσάξονες δρομείς του μαραθωνίου δρόμου «το τελευταίο μίλι» υποδηλώνει πως ένας μακρύς κουραστικός αγώνας (ο μαραθώνιος έχει απόσταση 42.195 μέτρα ή 26,2 μίλια) τελειώνει. Οση καταπόνηση κι αν έχεις στα πόδια σου, όσο κι αν νιώθεις πως δεν αντέχεις άλλο, στο τελευταίο μίλι σφίγγεις τα δόντια, σηκώνεις το κεφάλι και ατενίζεις τον τερματισμό.
Στη Βοστώνη, μάλιστα, διοργανώνεται ίσως ο διασημότερος και παλιότερος μαραθώνιος στον κόσμο, που ξεκίνησε το 1897 και έκτοτε διεξάγεται κάθε χρόνο ανελλιπώς. Ιδιαίτερα οι φοιτητές των πανεπιστημίων της πόλης τον αναμένουν με ενθουσιασμό και χιλιάδες εξ αυτών παίρνουν μέρος.
Οι δρομείς, βέβαια, όταν λένε τελευταίο μίλι εννοούν πράγματι μίλι. Δεν αναφέρονται σε έναν ευσεβή πόθο. Κάτι τέτοιο ακόμη και ένας αρχάριος δρομέας γνωρίζει πως θα ήταν καταστροφικό. Αν δηλαδή είσαι στα μισά της διαδρομής, δεν θα πεις στον διπλανό δρομέα: «Υπομονή, διανύουμε το τελευταίο μίλι». Γιατί αν το κάνεις, και εφόσον σε πάρει σοβαρά, όταν θα περάσουν ένα-δυο μίλια και δεν δείτε τον τερματισμό, θα προκληθεί μεγάλη ζημιά τόσο στην αντοχή όσο και στην ψυχολογία σας.
Κάθε σοβαρός δρομέας μαραθωνίου θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο της απόστασης, του ρυθμού και της σωματικής του αντοχής. Και έλεγχος σημαίνει να γνωρίζει την αλήθεια, για να προστατέψει πρωτίστως την υγεία του και μετά την επίδοσή του.
Οσοι έχουν τρέξει ξέρουν πως οι καλοί δρομείς πάνε κάπως συγκρατημένα στην αρχή, ώστε στο δεύτερο μισό του αγώνα να διατηρούν τις δυνάμεις τους ακέραιες. Καλοί δρομείς δεν είναι οι υπεραισιόδοξοι ούτε οι επιπόλαιοι, που δεν παίρνουν τα μέτρα τους ενώ η καταπόνηση τους έχει αγγίξει. Οι καλοί δρομείς είναι συγκρατημένοι, διότι αντιλαμβάνονται πως σε ένα μαραθώνιο μπορούν να συμβούν απρόοπτα για τα οποία πρέπει να είναι προετοιμασμένοι σωματικά και διανοητικά.
Μήπως οι πολιτικοί παίρνουν πολύ στα σοβαρά τη βιομηχανία της επικοινωνίας, που πουλάει αισιοδοξία και χαρά σαν να είναι οι πολίτες παιδιά στην Ντίσνεϊλαντ;
Πέρασε σχεδόν ένας χρόνος από εκείνη τη δήλωση και, δυστυχώς, συνεχίζουμε ακόμη να τρέχουμε. Πρέπει να είναι το μακρύτερο τελευταίο μίλι στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είμαστε κατάκοποι, χωρίς ενέργεια, υποφέρουμε από κράμπες στα πόδια, εκνευρισμένοι και ανήσυχοι σε μια διαδρομή που μας φαίνεται διαρκώς ανηφορική. Σε κάθε στροφή νομίζουμε πως τελειώνει, και διαπιστώνουμε απογοητευμένοι πως έχει και άλλο.
Και από επιδόσεις; Τον τελευταίο χρόνο καταγράφουμε ένα από τα χειρότερα ποσοστά θνησιμότητας από COVID στην Ευρώπη. Είμαστε σαν τον δρομέα που ξεκίνησε καλά, όμως στα μισά τον εγκατέλειψαν οι δυνάμεις του κι έμεινε πίσω. Με τις σημερινές επιδόσεις μας, μόνο σε βαλκανικούς αγώνες θα είχαμε ελπίδες να διακριθούμε.
Τελικά, το «τελευταίο μίλι» θα μείνει στον χρόνο ως μια άστοχη δήλωση αισιοδοξίας. Ισως δεν συναγωνίζεται το «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη» του Αλογοσκούφη ή το «λεφτά υπάρχουν» του Παπανδρέου, όμως, αν στο μέλλον κάποιος γράψει ένα λεξικό υπεραισιόδοξων δηλώσεων, θα τη συμπεριλάβει.
Ομολογώ, πως δυσκολεύομαι να κατανοήσω το σύγχρονο στυλ ηγεσίας, που υπαγορεύει στους ηγέτες να παριστάνουν μονίμως τους αισιόδοξους και σίγουρους. Μπορεί να φταίει πως γερνάω ή μήπως οι πολιτικοί παίρνουν πολύ στα σοβαρά τη βιομηχανία της επικοινωνίας, που πουλάει αισιοδοξία και χαρά σαν να είναι οι πολίτες παιδιά στην Ντίσνεϊλαντ; Κατανοώ πως και στην πολιτική, όπως στο σούπερ μάρκετ, ο ψηφοφόρος-καταναλωτής πρέπει να είναι χαρούμενος, αλλά μήπως το παρακάνουμε;
Αρέσει σε πολλούς η σύγκριση με τον Τσώρτσιλ, αλλά πόσοι έχουν το κουράγιο να πουν: «Δεν έχω τίποτε να σας προσφέρω εκτός από αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα», όπως αυτός δήλωσε στο βρετανικό Κοινοβούλιο το 1940;
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.