Κι ενώ το πολιτικό σύστημα αναλώνεται σε τακτικισμούς –με τον ΣΥΡΙΖΑ να σέρνει τον χορό– χάνοντας πολύτιμο χρόνο σε συζητήσεις και αδιέξοδες και ανέξοδες, η κοινωνία βράζει. Δεν εννοούμε τα προβλήματα της πανδημίας ούτε της σφοδρής κακοκαιρίας. Αναφερόμαστε σε μιαν άλλη επιδείνωση, περισσότερο αθόρυβη και λιγότερο φωτογενή, εκτός κι αν «χυθεί αίμα». Κοινοποιήθηκε χθες, με καθυστέρηση εβδομάδων, ένα περιστατικό, από τα πολλά, στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης: «Ενας 15χρονος πρόσφυγας μαθητής του Διαπολιτισμικού Λυκείου Ευόσμου δέχτηκε άγρια επίθεση από άτομα του εθνικιστικού χώρου ενώ επέστρεφε στη δομή Διαβατών όπου διαμένει».
Σε παρόμοια συμβάντα ενέχονται, κατά κανόνα, εθνικιστικές οργανώσεις, στις οποίες πλεονάζουν χούλιγκαν, λούμπεν, περιθωριοποιημένοι, έφηβοι, από χίλιες αιτίες. Οι μετανάστες-πρόσφυγες αντιδρούν και αυτοί από την πλευρά τους, και πάει λέγοντας. Η εφηβική βία διατρέχει τη χώρα, εξελίσσεται σε ενδημικό κοινωνικό φαινόμενο. Οι γνωρίζοντες διευκρινίζουν ότι δεν είναι γενικευμένο το πρόβλημα ούτε ίδιας έντασης, αλλά, πάντως, είναι εκτεταμένο (ας μην ξεχνάμε τους βανδαλισμούς στις καταλήψεις). Σε πολλές περιπτώσεις, γονείς και εκπαιδευτικοί συντάσσονται, δημιουργώντας μέτωπο. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής εκπονεί ένα μεγάλο επιμορφωτικό πρόγραμμα με αντικείμενο την αντιμετώπιση της σχολικής βίας σε όλες τις εκδοχές της. Μπορεί να είναι ένα βήμα. Κυρίως γιατί το «πρόβλημα» αναγνωρίζεται επισήμως, γίνεται ορατό, αποκτώντας τον χώρο και τον χρόνο του. Αλλά κι αυτό δεν αρκεί από μόνο του. Χρειάζεται ευρύτερη πολιτική και κοινωνική υποστήριξη.
Προς αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλουν και ενέργειες που δεν συνδέονται, εμφανώς, με τη σχολική κοινότητα. Οπως, πρόσφατο παράδειγμα, η διαφημιστική καμπάνια ενός σαμπουάν με σύνθημα «Τα μαλλιά δεν έχουν γένος» και πέντε queer άτομα από την Ελλάδα που μιλούν στον φακό, στέλνοντας ένα μήνυμα «συμπερίληψης» για τη ΛΟΑΤΚΙ –και όχι μόνο– κοινότητα.
Ο εθνικισμός των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων είναι αγώνας πολυμέτωπος, οι μάχες δίνονται (και) στα σχολεία, ο εχθρός είναι οποιοσδήποτε άνθρωπος, οποιαδήποτε ιδέα, «ξενίζει», ο «οπλισμός» είναι διαθέσιμος παντού: στα σπίτια, στο Διαδίκτυο, σε συμμορίες εφήβων. «Η προσπάθεια για να χτίσουμε ένα ανθεκτικό και αποτελεσματικό κράτος» δεν μπορεί να είναι «συνεχής», όπως υπόσχεται ο πρωθυπουργός, αν δεν είναι πρωτίστως εκπαιδευτική.