Συμπολίτες μου. «Οποιος θέλει να αντισταθεί στον Πούτιν, μπορεί να κάνει οικονομία στην ενέργεια». «Μπορούμε για λίγο να κρυώσουμε στο όνομα της ελευθερίας».
Η λύση θα είναι διεθνής, αλλά ο πόνος τοπικός.
Η πρώτη δήλωση είναι του Ρόμπερτ Χάμπεκ, αντικαγκελαρίου και υπουργού Οικονομίας της Γερμανίας. Η δεύτερη δήλωση είναι του πρώην προέδρου, Γιοακίμ Γκάουκ. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα είχε συμβεί αν ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε αποπειραθεί να παρουσιάσει την ενεργειακή κρίση όχι απλώς σαν αναπόφευκτη συνέπεια του πολέμου, αλλά και σαν έναυσμα κοινωνικής συστράτευσης. Οι ποταμοί της χλεύης θα ξεπερνούσαν εκείνους της ταυτόχρονης κατακραυγής.
Στη Γερμανία, όμως, το συζητούν σοβαρά. Αν η μέση θερμοκρασία των κατοικιών πέσει από τους 22 στους 20 βαθμούς Κελσίου, θα μειωθεί η εισαγωγή ρωσικού αερίου κατά 7%. Αν επιβαλλόταν όριο ταχύτητας 100 χλμ. την ώρα στην Autobahn, θα έπεφτε η κατανάλωση καυσίμου κατά 3,8%. Ολα αυτά είναι, βέβαια, πολύ ξένα. Τόσο ξένα όσο και το ποσοστό (55%) των Γερμανών που δηλώνει έτοιμο για οριστική διακοπή της εισαγωγής καυσίμων από τη Ρωσία. Στην Ελλάδα, ακόμη και οι κυβερνητικές εκκλήσεις στους πολίτες να προστατεύσουν την υγεία τους εμβολιαζόμενοι, καταδικάζονταν ως προσπάθεια απόσεισης της πολιτικής ευθύνης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπάθησε να εξηγήσει ότι το πρόβλημα με τις τιμές ενέργειας δεν οφείλεται σε εσωτερικές πολιτικές αποφάσεις, ούτε μπορεί να θεραπευτεί μέσω αυτών. Ακόμη κι αν είχε ενδώσει περισσότερο στην αντιπολιτευτική πλειοδοσία, τον επόμενο μήνα θα χρειαζόταν –και μπορεί να χρειαστεί– να δώσει άλλα τόσα. Και μετά άλλα τόσα.
Η κυβέρνηση καλείται έτσι να ισορροπήσει πάλι στο ίδιο παράδοξο: Οι λύσεις στα προβλήματα –όπως ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση– μπορούν να είναι μόνο ευρωπαϊκές. Τα προβλήματα αυτά, όμως, βιώνονται και καταλογίζονται επιτόπου, στο εθνικό πλαίσιο. Τα πρωθυπουργικά πακέτα «εξαγοράζουν» κοινωνική ανοχή, έως ότου η Ευρώπη καταφέρει να διαβουλευτεί και να αποφασίσει πώς θα ρυθμίσει την αγορά ενέργειας – ίσως και σύμφωνα με τις ακομπλεξάριστα σοσιαλίζουσες ελληνικές προτάσεις, που προβλέπουν προσωρινά πλαφόν για τον έλεγχο της κερδοσκοπίας.
Το άχαρο πλεονέκτημα είναι ότι, όπως και στην πανδημία, ο πόνος είναι κοινός. Πανευρωπαϊκός. Εξίσου κοινό είναι και το πολιτικό κίνητρο για να βρεθεί ενιαία λύση.
Η δεύτερη, δεινή, ομοιότητα με τον ιό είναι ότι η πολυπλοκότητα του θέματος αφήνει πολύ χώρο στη δόλια υπεραπλούστευση. Θα σπαταληθεί, μέσα στα κηρύγματα για τη δήθεν υπεροχή του εθνικού λιγνίτη, η ευκαιρία της κοινωνικής συνειδητοποίησης για το γεγονός ότι ο τρόπος ζωής, που εξαρτιόταν από τα ορυκτά καύσιμα, είχε φτάσει ήδη, πριν από τον Πούτιν, στα οικονομικά και περιβαλλοντικά όριά του. Καίμε ήδη δημαγωγικό κάρβουνο. Πάλι κι άλλο κάρβουνο.