Στις ανατυπώσεις παλαιών εφημερίδων της «Κ» διάβασα μια ενδιαφέρουσα ιστορία, με τίτλο «Το πετροκάραβον», από όπου σας μεταφέρω μερικά αποσπάσματα. Κράτησα την καθαρεύουσα, αλλά απάλλαξα το κείμενο από τους πολλούς τόνους και τα πνεύματα:
[…] Η Χαλκίς λοιπόν είχε έναν πορθμόν, και ο πορθμός ένα φανάρι, το δε φανάρι προϋποθέτει μίαν θέση φαροφύλακος. Ο άνθρωπος που αγρυπνεί έχει μισθόν, λεμβουχικά, πετρέλαιον, οικονομία πετρελαίου, κασόνια, τενεκέδες, στουπιά και άλλα παρόμοια και ενδιαφέροντα, τονωτικά της μοναχικής του ζωής, αντικείμενα κέρδη και αποταμιεύσεις. Η δουλειά είναι καλή και πολλοί την κυνηγούν. […] Εις μία λοιπόν από τας κρισίμους αυτά στιγμάς ελήφθη εις την Χαλκίδα μια υπουργική διαταγή.
-«Εντέλλεσθε ν’ απολύσετε της υπηρεσίας τον φαροφύλακα Α. και να διορίσετε αντ’ αυτού τον Β.». Η αρμόδια υπηρεσία έσπευσε να απαντήσει αξιοπρεπέστατα:
-«Ευπειθώς αναφέρω ότι ουδένα λόγον έχομεν ν’ απολύσωμεν της υπηρεσίας τον φαροφύλακα Α., αφού πιστώς εκτελεί το καθήκον του».
-«Εντέλλεσθε εντός τόσης προθεσμίας να εκτελέσετε την προηγουμένη μας».
-«Ευπειθώς αναφέρω ότι απολύσαμεν τον φαροφύλακα Α., αλλ’ αδυνατούμεν να διορίσωμεν τον Β. διότι είναι μπαρμπέρης».
-«Εντέλλεσθε άνευ άλλου να διορίσετε φαροφύλακα τον μπαρμπέρη Β.».
-«Ευπειθώς αναφέρω άνευ άλλου και ευθύνης ότι διωρίσαμεν φαροφύλακα τον μπαρμπέρη Β.» […].
Η γλαφυρή αυτή ιστορία συνεχίζεται και μαθαίνουμε ότι ο φαροφύλακας δούλευε σαν μπαρμπέρης την ημέρα και τη νύχτα σαν φαροφύλακας. Οπως βλέπετε το moonlighting των δημοσίων υπαλλήλων ήταν από τότε γνωστό και διαδεδομένο. Σύμφωνα με την περιγραφή: «Ολην την νύκτα άγρυπνος εφώτιζε την θάλασσαν, και όλην την ημέρα κοιμισμένος εξύριζε τους συμπολίτες του». Είναι γεγονός ότι η περιγραφή είναι ένα αριστούργημα, αλλά είμαι υποχρεωμένος να σας δώσω την υπόλοιπη ιστορία σε περίληψη.
Μια Κυριακή, λοιπόν, ο μπαρμπέρης-φαροφύλακας κοιμήθηκε στη βάρδιά του και δεν άναψε τον φάρο. Σύμφωνα με την περιγραφή: «Αλλοίμονον! Η τρικυμία μαίνεται με γοερούς λυγμούς παρθένου σπαρασσομένης από την βάρβαρον θωπεία του αγροίκου ανέμου. Σεμνή μάλιστα η Σελήνη κρύβεται και πυκνότερον απλώνεται το σκοτάδι. Το καράβι όμως έρχεται, πλησιάζει και ψάχνει το κοιμισμένον φανάρι, διότι κατά σύμπτωσιν αυτού του είδους τα αντικείμενα χρειάζονται τα ευλογημένα ακόμη και όταν το σκότος ζευγαρώνη την τρικυμίαν».
Τη συνέχεια τη φαντάζεστε. Το καράβι πέφτει στα βράχια και μπάζει νερά. Οι ναύτες σώζονται, αλλά το καράβι είναι φορτωμένο τσιμέντα τα οποία με το νερό πετρώνουν, για να του αποδοθεί ο τίτλος: «Το πετροκάραβον».
Η περιγραφή της ιστορίας είναι μεν διασκεδαστική και το περιεχόμενό της εξαιρετικά διδακτικό. Το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι η ημερομηνία της εφημερίδας: Πέμπτη 11 Ιουνίου 1920! Πριν από 102 χρόνια διαπιστώνουμε: Διορισμός με υπουργική απόφαση, δουλειά με επιδόματα και ταυτόχρονη απασχόληση στο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Κοινώς moonlighting.
Το πλέον σημαντικό όμως είναι ο διορισμός σε καίριο πόστο ενός ανικάνου απολύοντας τον ικανότατο γιατί ο υπουργός ήθελε να κάνει ρουσφέτι! Είναι πολύ βαθιές οι ρίζες της κακοδαιμονίας μας και ομολογώ ότι δεν γνωρίζω πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση.
Η κακοδαιμονία με το ρουσφέτι έχει ακόμα βαθύτερες ρίζες. Ο Χαρίλαος Τρικούπης σε άρθρο του στην εφημερίδα «Ακρόπολις» γράφει στις 3 Απριλίου 1896: «Σεις οι νέοι πρέπει να ακολουθήσετε νέαν πορεία. Πρέπει καλώς να εννοήσετε ότι με το σύστημα του ρουσφετιού είναι αδύνατον να υπάρξει Ελλάς. Κατ’ αυτού πρέπει να εντείνετε όλας τας δυνάμεις σας, να συγκεντρώσετε όλην την θέλησίν σας. Πρέπει καλώς να εννοήσετε ότι απολύτως αδύνατον να διοικηθώμεν υπό το κράτος του ρουσφετιού».
Η ειλικρινής ομολογία ενός πρώην πρωθυπουργού (1886-1890) ότι στην Ελλάδα υπάρχει «σύστημα ρουσφετιού» είναι πολύ χαρακτηριστική της κατάστασης που επικρατούσε. Ισως για τον λόγο αυτό στην πρώτη πρωθυπουργική του θητεία (1882-1885) ο Χαρίλαος Τρικούπης, προσπαθώντας να διορθώσει την κατάσταση, θεσμοθέτησε, για πρώτη φορά, με νόμο τη μονιμότητα και φυσικά θεωρείται ο «άγιος» των απανταχού δημοσίων υπαλλήλων. Τελικά η μονιμότητα καθιερώθηκε συνταγματικά το 1911 και από τότε όχι μόνο δεν λύθηκαν τα προβλήματα, αλλά πολλαπλασιάστηκαν. Ο πειρασμός είναι μεγάλος, για να μη σημειώσω ότι τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται στην οδό Χαριλάου Τρικούπη, του «αγίου» των δημοσίων υπαλλήλων.
Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία και μάλιστα πολύ μακρινή. Αλήθεια, τι άλλαξε από τότε; Ουσιαστικά τίποτα. Οι πολιτικοί έχουν πάντα στον νου τους το ρουσφέτι και οι νέοι επιδιώκουν ένα διορισμό στο Δημόσιο, ώστε με τη μονιμότητα που εξασφαλίζει να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο. Ετσι όμως δεν πάμε μπροστά, αλλά ουσιαστικά πάμε πίσω. Η μονιμότητα έχει δημιουργήσει μια πολύ μεγάλη στρέβλωση στην κοινωνία. Η μεγαλύτερη απόδειξη βρίσκεται στις σπουδές των νέων μας. Εξακολουθούν να σπουδάζουν σε τομείς για πρόσληψη στο Δημόσιο και όχι στους τομείς που έχει ανάγκη η αγορά.
Παρά την υψηλή ανεργία που έχουμε, η οποία είναι ιδιαίτερα υψηλή στους νέους, πρόσφατη μελέτη της ManpowerGroup αποκαλύπτει το εξής απίστευτο εύρημα: «Σήμερα, 8 στους 10 εργοδότες στην Ελλάδα απαντούν ότι δυσκολεύονται να βρουν το κατάλληλο εργατικό δυναμικό, για να καλύψουν τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Οι 4 ρόλοι με τη μεγαλύτερη δυσκολία κάλυψης σχετίζονται με: Πληροφορική / Δεδομένα (31%), Βιομηχανία / Παραγωγή (21%), Εφοδιαστική αλυσίδα / Επιχειρησιακές λειτουργίες (20%) και Πωλήσεις / Μάρκετινγκ (19%). Το 80% των εργοδοτών, που δεν καλύπτουν τις ανάγκες προσλήψεων, αποτελεί ρεκόρ 12ετίας για την Ελλάδα, αφού πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί από το 2008» (πηγή: Σύνδεσμος Εταιρειών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας – ΣΕΠΕ). Αξίζει να προσέξετε τις ειδικότητες. Εκτός από την Πληροφορική, στις υπόλοιπες τρεις δεν υπάρχει ανάγκη στο Δημόσιο, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν κατάλληλα προετοιμασμένοι νέοι.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα. Το είχα αναδείξει πριν από πολλά χρόνια με ένα άρθρο μου στον «Ελεύθερο Τύπο» την 21η Αυγούστου 2008 με τίτλο «Μικρές Αγγελίες με μεγάλο νόημα», από όπου αντιγράφω ένα ενδιαφέρον απόσπασμα: «[…] Το δεύτερο θέμα που θέλω να σχολιάσω το βρήκα πάλι στο ένθετο του “Ελεύθερου Τύπου” “Βρίσκω Δουλειά” της τελευταίας εβδομάδας. Περιείχε έναν πίνακα με την εξέλιξη των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ. Ο πίνακας είναι αρκετά μεγάλος και δεν είναι δυνατόν να αναπαραχθεί στον περιορισμένο χώρο που έχω στη διάθεσή μου. Απλά θα σας δώσω τρία μόνο στοιχεία από τον πίνακα, τα οποία πιστεύω ότι αναδεικνύουν ένα σημαντικό γεγονός. Σε μια προκήρυξη του ΑΣΕΠ για τους Δημόσιους Φορείς υπάρχουν 54.993 αιτήσεις για 1.100 θέσεις, δηλαδή θα προσληφθεί 1 στους 50 υποψηφίους. Σε άλλη προκήρυξη για τις Δημόσιες Υπηρεσίες υπάρχουν 54.000 αιτήσεις για 841 θέσεις, δηλαδή θα προσληφθεί 1 στους 64 υποψηφίους. Μέχρι εδώ νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα καινοφανές. Ολοι γνωρίζουμε ότι σχεδόν όλοι οι Ελληνες θέλουν μια θέση στο Δημόσιο “για να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο”.
Στον ίδιο πίνακα σε άλλη προκήρυξη η οποία αφορά τα ΚΕΠ έχουν υποβληθεί μόνο 500 αιτήσεις για 299 θέσεις, δηλαδή περίπου 1 στους 2 θα προσληφθεί. Γιατί λοιπόν δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένα ενδιαφέρον για πρόσληψη στα ΚΕΠ; Η απάντηση είναι μάλλον εύκολη. Δεν θέλει (μόνο) κάποιος να προσληφθεί στο Δημόσιο. Θέλει και η δουλειά να είναι εύκολη, το ωράριο περιορισμένο και η λούφα και η κοπάνα εύκολη και πρακτικά ανεξέλεγκτη. Δυστυχώς τα ΚΕΠ έχουν περιορισμένη ζήτηση διότι λειτουργούν πολλές ώρες και έχουν βάρδιες, η δε κοπάνα και λούφα είναι πιο δύσκολες λόγω των υπηρεσιών τις οποίες παρέχουν τα ΚΕΠ».
Για κάποιον που γνωρίζει πώς λειτουργεί το Δημόσιο, η περίπτωση των ΚΕΠ είναι χαρακτηριστική. Η δουλειά στο γκισέ δεν σηκώνει λούφα, ωριαία τηλεφωνήματα και άδεια από τη σημαία ή από τον προϊστάμενο. Οταν ο πολίτης είναι μπροστά σου δεν μπορείς παρά να τον εξυπηρετήσεις, γι’ αυτό και οι θέσεις αυτές δεν είναι δημοφιλείς. Αλλο είναι να είσαι σε ένα γραφείο και κανένας να μη γνωρίζει με τι ασχολείσαι. Ετσι δεν είναι; Οπερ έδει δείξαι!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτηςείναι σύμβουλος επιχειρήσεων.