Τώρα που τα μέσα μαζικής μεταφοράς επέστρεψαν στη ζωή μας, έχουν ενδιαφέρον οι εικόνες που θέλουμε-δεν θέλουμε κουβαλάμε ασυνείδητα μαζί μας όταν το μικρό ή το μεγαλύτερο ταξίδι μέσα στην πόλη έχει τελειώσει. Ειδικά ο Ηλεκτρικός πάντα συγκέντρωνε την προσοχή για μια σειρά λόγων: είναι το αρχαιότερο μέσο σταθερής τροχιάς στην Αθήνα και, ως εκ τούτου, έχει «χτίσει» μια μυθολογία που δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι η ραχοκοκαλιά του διασχίζει κατά ένα μεγάλο του μέρος πυκνοκατοικημένες συνοικίες με συγκεκριμένα ανθρωπολογικά και κοινωνιολογικά γνωρίσματα. Από τότε που λειτούργησαν οι νέες γραμμές του μετρό, είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση ότι «άλλος κόσμος κυκλοφορεί με το μετρό» και «άλλος κόσμος με τον Ηλεκτρικό», αναφορά που υπονοεί ταξικές διαφοροποιήσεις, αλλά στην πραγματικότητα έχει να κάνει με τη συχνά άδικη σύγκριση ανάμεσα στις υποδομές των δύο μέσων.
Αυτό που δύσκολα αλλάζει στα δρομολόγια του Ηλεκτρικού είναι μια παγιωμένη ατμόσφαιρα κατήφειας και παραίτησης που σφραγίζουν τα κενά βλέμματα των επιβατών. Αν δεν ακούγονται το παρακλητικό τέμπο της φωνής των επαιτών ή οι χαρούμενες παρέες μαθητών (μερικές φορές υπερβολικά χαρούμενες, χωρίς καμία αίσθηση κοινωνικής αυτοσυγκράτησης, αλλά το φαινόμενο δεν είναι μόνον ελληνικό), επικρατεί μια πένθιμη ησυχία που έχουμε μάθει να προσπερνάμε.
Εχω αναρωτηθεί τι θέλει να μας πει αυτή η στενάχωρη σιγή. Και πόσα θα μπορούσαμε να μάθουμε αν την αφουγκραζόμασταν με πραγματικό ενδιαφέρον. Το πρώτο που βλέπεις είναι η απουσία προοπτικής: χιλιάδες άνθρωποι που πηγαινοέρχονται από την εργασία ή τη βόλτα τους έχοντας γραμμένη στο μέτωπό τους (ή, καλύτερα, στα μάτια τους) την απόλυτη έλλειψη προσδοκίας για το μέλλον. Σαν όλα να έχουν κριθεί από πολύ νωρίς, σαν η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που θα κατέβουν στον Αγιο Νικόλαο ή στον Ταύρο ή στην Καλλιθέα να έχει οδηγηθεί σε οδυνηρούς συμβιβασμούς, προσωπικούς ή επαγγελματικούς (ή και τα δύο), αδιανόητα πρόωρα αλλά και με τρόπο σπαρακτικά οριστικό. Αυτό έχει γραφτεί στα πρόσωπα και, φυσικά, στα, πολλές φορές άδεια, βλέμματα. Ομως, όταν αυτό βλέπεις να συμβαίνει σε ανθρώπους 20 ή 30 ετών, το θέαμα γίνεται ακόμη πιο επώδυνο. Θα ήταν χρήσιμο για τους πολιτικούς μας, από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο υποψήφιο πολιτευτή, να ταξιδέψουν με τον Ηλεκτρικό. Θα έχουν να μάθουν πολλά.