Είναι πολλές και θετικές οι αλλαγές του νομοσχεδίου για την ανώτατη εκπαίδευση, που παρουσίασε την περασμένη Πέμπτη (26.5.2022) η κ. Νίκη Κεραμέως. Τα πανεπιστήμια, πλέον, «θα έχουν τη δυνατότητα να οργανώνουν κοινά προγράμματα σπουδών με άλλα τμήματα ακόμη και πανεπιστημίων του εξωτερικού, που θα οδηγούν σε διπλό πτυχίο, θεσμοθετούνται τα επαγγελματικά μεταπτυχιακά και τα βιομηχανικά διδακτορικά, όπως και το “Eλληνικό Erasmus”, που δίνει τη δυνατότητα σε φοιτητές να παρακολουθούν ένα εξάμηνο σε άλλη σχολή».
Καλά και άγια όλα αυτά, αλλά κάθε νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ (από τους πολλούς που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια) γεννάει ένα βαθύτερο ερώτημα. Γιατί να χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση ώστε ένα Τμήμα Μαθηματικών να συνεργαστεί με ένα Τμήμα Ιστορίας, για να φτιαχτεί ένα κοινό πρόγραμμα, π.χ., για τη γέννηση της γεωμετρίας και τις επιπτώσεις που είχε στην αρχαιοελληνική σκέψη; Γιατί πρέπει να συζητηθεί στη Βουλή εάν ένα ΑΕΙ θέλει να κάνει επαγγελματικά μεταπτυχιακά ή βιομηχανικά διδακτορικά; Υπάρχει η άποψη ότι, στην Ελλάδα, ακόμη και τα αυτονόητα θέλουν τον νόμο τους. Υπάρχει και ο αφορισμός περί των πολιτευμάτων που λέει: «Στη δημοκρατία όλα επιτρέπονται, πλην εκείνων που ρητώς απαγορεύονται. Στη δικτατορία όλα απαγορεύονται πλην εκείνων που ρητώς επιτρέπονται».
Στα πανεπιστήμια, δεκαετίες τώρα, υπάρχει η ενός υπουργού αρχή. Το μόνο που αλλάζει είναι ο βαθμός ελευθερίας που κάθε ένοικος του Αμαρουσίου επιτρέπει. Αλλοι υπουργοί είναι πεφωτισμένοι «πρυτανεύοντες» (και των 26 ΑΕΙ) και επιτρέπουν περισσότερα αυτονόητα. Αλλοι, με κομμουνιστογενή σκέψη, περιορίζουν τους ελάχιστους βαθμούς ελευθερίας όπως έκανε ο κ. Κώστας Γαβρόγλου το 2019.
Ολα αυτά, όμως, είναι ψιλά γράμματα για καθηγητές, πρυτάνεις, κόμματα κ.λπ. που ασχολούνται με τα της Παιδείας. Οι πρώτες αντιδράσεις δείχνουν τι τους απασχολεί. Το ΚΚΕ, για παράδειγμα, ανησυχεί ότι το νομοσχέδιο «υπονομεύει τους φοιτητικούς συλλόγους και τον ρόλο τους στα ιδρύματα, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατάργηση των φοιτητικών παρατάξεων». Αυτό είναι μισή αλήθεια και μισό ψέμα. Το μόνο που προβλέπεται είναι ότι οι φοιτητικές εκλογές θα γίνονται πλέον με ενιαίο ψηφοδέλτιο. Εκτός πάλι αν το ΚΚΕ θεωρεί πως ο μόνος ρόλος των φοιτητικών συλλόγων είναι να κατεβαίνουν στις εκλογές και μετά να τσακώνονται για τα αποτελέσματα.
Οι περισσότερες αντιδράσεις βεβαίως –αυτό κι αν δείχνει κάτι!– έχουν να κάνουν με την εκλογή πρυτάνεων. «Αν σήμερα, π.χ., ένας πρύτανης εκλέγεται από 500-3.500 καθηγητές, οι μελλοντικοί πρυτάνεις θα εκλέγονται από τα 11 μέλη, εκ των οποίων οι 5 δεν θα είναι καν μέλη του πανεπιστημίου», είπε ο ΣΥΡΙΖΑ διά στόματος του κ. Κώστα Γαβρόγλου. Ομως και αυτές οι αντιδράσεις δημιουργούν ένα ερώτημα: τι όργανα διοίκησης χρειάζονται τα ΑΕΙ; Αυτά που μπορούν να διοικούν (στον βαθμό βεβαίως που επιτρέπει κάθε υπουργός) ή φορείς της βούλησης των διδασκόντων του; Αυτό το ερώτημα δεν απαντήθηκε ούτε την εποχή του κακού χαμού που έγινε με τον νόμο Διαμαντοπούλου.