Γιατί η Ελλάδα εξοπλίζεται; Γιατί αγοράζει τόσο ισχυρά –και ακριβά– όπλα; Θέλει μήπως να κάνει πόλεμο; Γιατί φιλοξενεί στο έδαφός της βάσεις των συμμάχων της; Είναι πιόνι στους δικούς τους πολεμικούς σχεδιασμούς;
Η απάντηση, που εκφράζει σχεδόν όλο το πολιτικό σύστημα, είναι όχι. Η Ελλάδα αγοράζει νέα όπλα ακριβώς για να μη χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσει. Για να καταστήσει το κόστος ενδεχόμενης επίθεσης εναντίον της απαγορευτικό για αυτούς που την επιβουλεύονται. Η δαπανηρή αποτρεπτική πολιτική έχει εγγραφεί στο κοινωνικό μας συμβόλαιο ως ασφάλιστρο ειρήνης.
Αυτή η ένδοθεν οπτική μας βοηθάει να καταλάβουμε με μεγαλύτερη διαύγεια τους λόγους που επιβάλλουν τον εξοπλισμό της αμυνόμενης Ουκρανίας. Η ένοπλη ουκρανική αντίσταση δεν είναι ούτε εθνικιστικό πείσμα, ούτε απλώς ένας δίκαιος αγώνας. Είναι και ο μόνος τρόπος να ανοίξει ο δρόμος για την ειρήνη.
Ακούγεται αντιφατικό, αλλά δεν είναι. Οπως εμείς εξοπλιζόμαστε για να μη χρειαστεί να πολεμήσουμε, έτσι και οι Ουκρανοί πρέπει να συνεχίσουν να πολεμούν προκειμένου να εξαναγκάσουν τον εισβολέα να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο άλλος δρόμος –του κατευνασμού του Πούτιν– έχει δοκιμαστεί. Δοκιμάστηκε το 2014, μετά την εισβολή στην Κριμαία και την de facto κατοχή επαρχιών της ανατολικής Ουκρανίας. Αυτό που ζητάμε τώρα από τους Ευρωπαίους –να αφήσουν τα άρματα και να μιλήσουν με τον Πούτιν– το έχουν ήδη κάνει. Αποδείχτηκε ότι έχουν απέναντί τους έναν συνομιλητή που όχι μόνο δεν αναγνωρίζει το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, αλλά έχει χάσει πια και τη δυνατότητα να συναλλάσσεται στη βάση του αμοιβαίου συμφέροντος.
Ο επιτεθέμενος αντιλαμβάνεται μόνο τη γλώσσα των όπλων. Γι’ αυτό και μόνο η ένοπλη πειθώ μπορεί να εκμαιεύσει τη στροφή του προς τη διπλωματία.
Σε πολλούς αρέσει να συγκρίνουν την Ουκρανία με την Κύπρο, για να καταδείξουν τον ηθικό σχετικισμό των συμμάχων. Η σύγκριση όμως είναι πρόσφορη και προς μια άλλη κατεύθυνση – πάλι για να καταλάβουμε τους Ουκρανούς.
Το 1974 η Ελλάδα ουσιαστικά δεν απάντησε στην τουρκική εισβολή. Ο Αττίλας προέλασε σχεδόν ανενόχλητος. Αποφεύχθηκε τότε η «παράταση του πολέμου». Βοήθησε όμως η μη αντίδραση την ειρήνη; Περιόρισε τον εισβολέα; Ή μήπως του υπέβαλε την ιδέα ότι ο επεκτατισμός του είναι ανέξοδος; Μήπως του επέτρεψε να καθηλωθεί στο δόγμα ότι η βία και η απειλή είναι ο μόνος τρόπος γεωπολιτικής ύπαρξης;
Ανεξαρτήτως του τι θέλουν οι Αμερικανοί, η χρήση στρατιωτικής ισχύος στην Ουκρανία δεν είναι ασύμβατη με τη διπλωματία. Το αντίθετο. Είναι προϋπόθεσή της.
Η μόνη βιώσιμη στρατηγική εξόδου είναι να μην μπορεί πια ο εισβολέας να πολεμήσει άλλο. Να αναγκαστεί να προσγειωθεί από τη νεφέλη των αυτοκρατορικών του φαντασιώσεων. Να του γίνει η βία του αφόρητη.
Ολότητες
Ο Aμερικανός πρόεδρος θα επισκεφθεί, λέει, μέσα στον Ιούνιο τη Σαουδική Αραβία. Ο παλιός αποτροπιασμός του για τον δολοφονικό διαμελισμό του Τζαμάλ Κασόγκι έχει ξεθυμάνει. Τον βοήθησε να ξεθυμάνει η αγωνία για τις τιμές του πετρελαίου, που το αραβικό βασίλειο μπορεί να συγκρατήσει, αυξάνοντας (και άλλο) την παραγωγή. Η προαναγγελία της επίσκεψης Μπάιντεν συνέπεσε με την είδηση ότι η σαουδαραβική Aramco ξεπέρασε την Amazon και είναι πλέον η μεγαλύτερη σε αξία επιχείρηση στον κόσμο. Ποια κρίση δεν κρύβει ευκαιρίες; Η περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας ήταν άλλωστε ένα πρώιμο υπόδειγμα για το πόσο παραπειστικό είναι ενίοτε το δίλημμα «το δίκαιο ή το συμφέρον». Για πόσα χρόνια η Δύση, εισάγοντας αθρόα αραβικό πετρέλαιο, δεν συγχρηματοδοτούσε την ισλαμική τρομοκρατία που την απειλούσε; Νόμιζε ότι επέλεγε το συμφέρον εις βάρος του δικαίου, ενώ υπονόμευε και τα δύο. Ετσι και τώρα. Νομίζει ότι αυτό που της κοστίζει στη στέπα θα το βρει ανώδυνα στην έρημο. Πώς το είπε ο Μπλίνκεν;
Τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένουν σημαντικά, αλλά «προσεγγίζουμε την ολότητα των συμφερόντων μας σε αυτή τη σχέση (με τους Σαουδάραβες)».
Ακοίμητος
Γκωλική Αριστερά. Δεν είναι περίεργο. Οταν δεν κοιμάσαι σωστά, φροντίζεις να συμμαχήσεις με τον ειδικό στην ξεκούραση.