Βρισκόμουν σε άρνηση για αρκετά εικοσιτετράωρα για ό,τι συμβαίνει στη χώρα. Με το ένα βλέμμα στη μεγάλη κεντρική πολιτική σκηνή και το άλλο στο πάλκο της καθημερινότητας. Σίγουρη ότι πρέπει να αγνοήσω τη μεγάλη εικόνα και να εστιάσω στα θετικά νέα που προσφέρει ανακουφιστικά η ρουτίνα. Διότι έτσι λειτουργεί η άρνηση, λειτουργεί καταπραϋντικά, τοποθετεί βολικά προστατευτικά μαξιλάρια τριγύρω σου μέχρι να βρεις το κουράγιο να σηκωθείς και να αντιμετωπίσεις τα σημαντικά. Και πρέπει να γίνει σύντομα. Με παρηγορούσε το πιο απλό, το θέαμα της επιστροφής του αγαπημένου αγγλικού χόμπι, που είναι το στήσιμο σε μια συντεταγμένη ουρά. Σκεφτόμουν: Οι Αγγλοι έχουν ακόμη την ικανότητα να δημιουργούν τάξη μέσα στο χάος, αρμονία συγχρονισμένης κολύμβησης σε ταραγμένα νερά. Οι Αγγλοι μπορούν να υπακούουν στωικά, πρόθυμα και χαμογελαστά, να φέρουν εις πέρας αυτό που για τον υπόλοιπο πλανήτη θεωρείται το πληκτικότερο των αναγκαίων, να παίζουν δίκαια παρ’ όλες τις καιρικές αντιξοότητες που πλήττουν μια μεθοδική σειρά. Αυτά αναλογιζόμουν και ταυτόχρονα ότι θα ξεγλιστρήσει πάλι ο Μπόρις με πάσα βεβαιότητα. Δεν τελείωσε το παιχνίδι, απλώς η παρτίδα. Η πολιτική είναι υποχείριό του.
Και ξαφνικά η σταγόνα –ο γενικός γραμματέας– ξεχειλίζει την κυβέρνηση. Ο Κρις Πίντσερ κατηγορείται για θώπευση δύο αντρών ευρισκόμενος σε κατάσταση μέθης. Δεν ήταν η πρώτη φορά. Είχε κατηγορηθεί για αντίστοιχη συμπεριφορά αρκετές φορές στο παρελθόν. Ο πρωθυπουργός διατείνεται ότι δεν γνώριζε τίποτα. Φυσικά γνώριζε. Κάθε φορά που ο πρωθυπουργός τον συναντούσε αστειευόταν με τις εύστοχες ιδιότητες του ονόματός του. «Pincher, όνομα και πράμα!» του έλεγε (pinch στα ελληνικά τσιμπάω). Τα σεξουαλικά σκάνδαλα και το Ουέστμινστερ έχουν καλή σχέση μεταξύ τους. Χωρίς να πιστεύω ότι αυτό είναι εντάξει, απλώς δεν είναι καινούργιο. Ο Μπόρις γνώριζε, απλώς δεν τον ένοιαξε. Ο Μπόρις δεν νοιάστηκε ποτέ για την εξυπνάδα, τις ικανότητες, την τιμιότητα ή τη φήμη των υπουργών του. Διόριζε υποστηρικτές για να προωθούν τη δική του επαγγελμματική σταδιοδρομία, να στηρίζουν τις δικές του πολιτικές φιλοδοξίες.
«Η πραγματικότητα δεν είναι μια λειτουργία του γεγονότος», γράφει ο μεγάλος συγγραφέας Robert Penn Warren, «αλλά της σχέσης του γεγονότος αυτού με παρελθόντα και μελλοντικά γεγονότα». Και τα πολιτικά γεγονότα όταν θέλουν συμπυκνώνονται. Την επομένη, δύο βασικοί υπουργοί παραιτούνται. Ξάφνου μπαίνουν στο κάδρο άγνωστες λέξεις στο μέχρι πρότινος ξεδιάντροπα βουβό και μουδιασμένο πολιτικό τοπίο. Ο Σατζίντ Τζάβιντ –υπουργός Υγείας– αποστατεί προτάσσοντας «αξιοπρέπεια». Ισχυρίζεται ότι το πρόβλημα ξεκινάει από την κορυφή. «Αρκετά!» δηλώνει και μιλάει για επιλογές, δραστικές αποφάσεις και ακεραιότητα. Γιατί τους πήρε τόσο καιρό να παραιτηθούν από το κόμμα των Συντηρητικών, που είχε από την αρχή μετατραπεί σε κόμμα του Τζόνσον;
Από το 2019, ήδη από το πρώτο κεφάλαιο, γνώριζαν ότι η κορυφή έχει διαπράξει μια πρώτη μεγάλη αμαρτία. Πώς θα μπορούσε να γραφτεί μια συνέχεια με ανατρεπτικό αίσιο τέλος; Ο πρωταγωνιστής-εισηγητής του Brexit χωρίς πραγματικά να το πιστεύει διαπράττει το πρώτο κρίμα. Τα μίνιονς σπεύδουν να αναλάβουν ένα εγχείρημα που είχε –και εξακολουθεί να έχει– δύο μέρη. Το πρώτο είναι πρακτικό και αφορά την αποκοπή από την Ε.Ε., το δεύτερο για τους Αγγλους που το ψήφισαν σημαίνει κάτι βαθύτερο, την αναγέννηση του έθνους. Ολοι γνώριζαν τον παραλογισμό της απόπειρας και κυρίως τη ματαιότητα του δεύτερου σκέλους. Και όμως όλοι πρόθυμοι, σε άρνηση, βοήθησαν τον Μπόρις, συνέδραμαν στον να αποκοπούν συλλογικά από την πραγματικότητα, βυθιζόμενοι με μεθοδική βραδύτητα σε μια ψευδαίσθηση.
Οι νάρκισσοι θέλουν να βρίσκονται στο κέντρο έστω και με μικροπρέπεια, έστω και σε πανδαιμόνιο. Ο «ξεχωριστός» δεν θέλει να χάνει, θέλει να κερδίζει.
Γιατί πίστεψαν τον Μπόρις αυτοί και όλοι οι ψηφοφόροι του; Διότι διαθέτει πολλά ελκυστικά χαρακτηριστικά που θαυμάζουν ή έρχονται σε αρμονία με την ιδιοσυγκρασία του μέσου Αγγλου. Μορφωμένος, με γρήγορο και εναλλακτικό χιούμορ, καλός συγγραφέας με κλασική παιδεία, ικανός ρήτορας που προσποιείται αμήχανα ότι ξεχνάει τις γραμμές του. Εκκεντρικός που δεν παίρνει τον εαυτό του στα σοβαρά (παρά μόνο τις επιδιώξεις του), που διακωμωδεί την πομπώδη σοβαροφάνεια, τη ματαιότητα των κανόνων, που έχει την αίσθηση του παραλόγου και δεν διστάζει να κάνει χρήση. Ανταγωνιστικός, ικανοποιημένος από τον εαυτό του, με πλήρη απουσία αυτοαμφισβήτησης. Ανειλικρινής, αλλά κακός ψεύτης, υποκριτής φυσικά, άλλα λέει και άλλα πιστεύει. Πρόκειται για ένα πολύ ειδικό αγγλικό είδος γνώσης, μια τοπική μανιέρα που προσπαθώ ακόμη να καταλάβω γιατί εδώ το λένε «ευγένεια».
Πόσα άλλα θετικά να έχει ένας άνθρωπος; Αν οι ψηφοφόροι δεν βρίσκονταν σε άρνηση θα συνειδητοποιούσαν ότι τα παραπάνω είναι ήδη πολλά αλλά δεν επαρκούν για τη θέση εργασίας του πρωθυπουργού. Τον χαρακτήρα του Μπόρις στην ολότητά του τον αποκαλύπτει ευκρινώς η άρνησή του να αποχωρήσει. «Δεν πρόκειται να παραιτηθώ», φωνάζει ο νάρκισσος, ο οποίος μέχρι τελευταία στιγμή πιστεύει στην «ιδιαιτερότητά» του. «Είμαι εκατό τοις εκατό έτοιμος για μια νέα θητεία», διατείνεται ο εγωκεντρικός που προτιμάει να επιλέγει εκείνος πότε και πώς θα φεύγει, παρατώντας συνεργάτες, γυναίκες, παιδιά και το χάος που δημιούργησε. «Οχι, όχι, όχι» φωνάζει το κακομαθημένο παιδί που δεν είναι έτοιμο να παρατήσει μετά τη λήξη το παιχνίδι στο οποίο δεν κέρδισε. «Αν φύγω θα βυθιστεί η χώρα στο χάος της πολιτικής κρίσης», λέει και δεν μας αφήνει καν το χρονικό περιθώριο να γελάσουμε. Κλιμακώνει δόλια την ακαταστασία που επικρατεί για να αναζωπυρωθεί η δράση, γιατί ξέρει ότι όταν υπάρχει κινητικότητα, υπάρχουν και ελπίδες. Ετσι είναι οι νάρκισσοι, θέλουν να βρίσκονται στο κέντρο έστω και με μικροπρέπεια, έστω και σε πανδαιμόνιο. Ο «ξεχωριστός» δεν θέλει να χάνει, θέλει να κερδίζει. Γιατί ένας που είναι προορισμένος για «βασιλιάς του κόσμου» είναι γεννημένος αποκλειστικά για νίκες. Πόση όμως φιλαυτία και ιδιοτέλεια μπορεί να αντέξει η κοινωνία και να παραμένει υγιής; Από την άλλη, έχει γίνει απαγορευτικό για οποιονδήποτε που δεν διαθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά να καταλήξει σε θέση εξουσίας. Ας το σκεφτούμε.
Σας εξομολογούμαι ότι θα μου λείψει ο Μπόρις. Αλλά κάτι μου λέει ότι αυτό δεν ήταν το τελευταίο κεφάλαιο, ο Μπόρις δεν είναι ποτέ πληκτικός. Ενδεχομένως, πάλι να είμαι σε άρνηση. Οι Αγγλοι, από την άλλη, ας λειτουργήσουν όπως έκαναν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου έμαθαν άρτια το «κάνω το καθήκον μου και περιμένω στη σειρά». Το ίδιο και τώρα, σε καιρό αβεβαιότητας, ας κάνουν το χρέος τους οργανωμένα με την επόμενη ψήφο.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.