Πληθαίνουν τα ζητήματα που πρέπει να αποφασίσουν από κοινού οι 27 της Ευρωπαϊκής Ενωσης, γι’ αυτό πληθαίνουν και τα προβλήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Είναι λογικό. Το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα ξεκίνησε για να συνεννοηθούν έξι χώρες για δύο ζητήματα (άνθρακας και χάλυβας, που ήταν οι πρώτες ύλες της πολεμικής βιομηχανίας) και τώρα πενταπλάσια σχεδόν κράτη-μέλη πρέπει να συναποφασίσουν για πολλαπλάσια θέματα: από την κατανομή του σπανίζοντος πλέον φυσικού αερίου μέχρι τη στάση που θα κρατήσουν για έναν πόλεμο στη γειτονιά μας, και μέχρι την κοινή άμυνα. Πάνε τα «ωραία χρόνια», που (και πάλι) κατηγορούσαμε την «ΕΟΚ των δέκα» ότι ασχολείται μόνο με το μέγεθος των ψαριών και το πρότυπο πρίζας που θα έχουν όλες οι χώρες της Κοινότητας.
Τώρα τα πράγματα αγριεύουν, διότι ενώ τα προβλήματα γίνονται παγκόσμια, το σύστημα επίλυσής τους παραμένει εθνικό. Συνεπώς οι κοινές λύσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολες και αυτό δεν είναι επιλογή μόνο των πολιτικών ελίτ που κατέχουν την εξουσία στα εθνικά κράτη. Αρκεί να σκεφτούμε μόνο πόση φασαρία κάναμε εμείς όταν το 2000, που θέριζε η νόσος των τρελών αγελάδων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να απαγορευτεί σε όλα τα κράτη-μέλη η κατανάλωση ορισμένων οργάνων αιγοπροβάτων και βοοειδών (σπλήνα, μυαλά, κεφαλάκια). Μόνο διαδηλώσεις δεν έγιναν για τα εθνικά μας δίκια στο σπληνάντερο και στο κοκορέτσι.
Οσο η τεχνολογία παγκοσμιοποιεί τα προβλήματα, τόσο θα αυξάνονται οι τριβές μεταξύ εθνικού και κοινοτικού. Αυτές προς το παρόν καλύπτονται με πολυπλοκότητα των αποφάσεων· αστερίσκοι, σημειώσεις, υποσημειώσεις μακροσκελή κείμενα αποφάσεων κ.λπ. Αυτό από τη μια μεριά είναι ευτύχημα διότι στις ΗΠΑ οι αντίστοιχες τριβές μεταξύ ομοσπονδιακού και πολιτειακού λύθηκαν με έναν εμφύλιο πόλεμο και τώρα δεν ξέρουμε τι μακροχρόνιες επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, που μεταφέρουν πάλι κάποιες αποφάσεις (όπως είναι οι αμβλώσεις) σε πολιτειακό επίπεδο. Αλλά οι ΗΠΑ πρώτα έγιναν ομοσπονδία και μετά έκαναν εμφύλιο, ενώ η Ευρώπη πρώτα έκανε πολλούς «εμφυλίους» και γι’ αυτό αποφάσισε να ενωθεί.
Είναι πολύ μακρύς ο δρόμος για να φτάσουμε μέχρι την κοινή άμυνα των ευρωπαϊκών συνόρων –που θα αποτελεί το αποκορύφωμα της ομοσπονδιοποίησης– αλλά είναι ο μόνος που έχουμε. Οχι μόνο η μικρή Ελλάδα με τα γνωστά της προβλήματα και τους περίεργους γειτόνους. Ακόμη και η Γερμανία, που «είναι πολύ μεγάλη για την Ευρώπη, είναι πολύ μικρή για τον κόσμο». Τουλάχιστον σε σύγκριση με ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα Ινδία κ.ά.
Γι’ αυτό θα πρέπει να περιμένουμε πολλά συμβούλια, πολλές διαφωνίες, ίσως και εντάσεις στο προσεχές μέλλον. Αυτό είναι θετικό· με διαφωνίες, ακόμη και εντάσεις, προχωράει ο κόσμος. Το αρνητικό θα είναι να δούμε στην εξουσία λαϊκιστές τύπου Μπόρις Τζόνσον, Μαρίν Λεπέν και Ζαν-Λικ Μελανσόν, οι οποίοι εκμεταλλεύονται πραγματικά ή φανταστικά προβλήματα και υπόσχονται ένα ονειρικό, όσο και ανέφικτο, παρελθόν εθνικής κυριαρχίας, κάτι που θα οδηγήσει τους λαούς σε περιττές ταλαιπωρίες.