Δεν υπήρχε σκηνοθεσία. Δεν είχε καταβληθεί καμία ιδιαίτερη επικοινωνιακή μέριμνα. Τρεις υπουργοί και ο πρωθυπουργός, στην αίθουσα Τύπου ενός υπουργείου, μπροστά από ένα μπλε φόντο.
Κι όμως, ήταν από τις λίγες φορές που το αντικείμενο της ανακοίνωσης θα δικαιολογούσε πιο εμφατική σκηνική αποτύπωση. Πιο πλούσια «επικοινωνία». Το ελληνικό κράτος, το σημαδεμένο από τόσες υστερήσεις και χρεοκοπίες, ανακοίνωνε διά των εκπροσώπων του ότι θα μπορούσε πλέον να αναγνωρίσει τους πολίτες του –ότι θα μπορούσε να διεκπεραιώνει μαζί τους τη στοιχειώδη επικοινωνία– μέσω μιας στιγμιαίας σάρωσης. Μέσω μιας άυλης εφαρμογής.
Οδηγημένη από τον καταγγελτικό ψυχαναγκασμό της, η αξιωματική αντιπολίτευση είπε ότι η ψηφιακή ταυτότητα είναι λειψή. Οτι είναι περίπου τέχνασμα εντυπωσιασμού, αφού δεν θα μπορεί να ισχύσει ως ταξιδιωτικό έγγραφο εκτός συνόρων. Ο αντιπολιτευτικός μιζεραμπιλισμός στην πραγματικότητα επικύρωνε την ουσιαστική και συμβολική σημασία του εγχειρήματος, αφού φώτιζε τη μοναδικότητά του για την Ευρώπη: Η χώρα που πάντοτε πάσχιζε για τη «σύγκλιση», είχε διά της ψηφιακής ταυτότητας προηγηθεί. Περιμένει τώρα την Ευρωπαϊκή Ενωση να συγκλίνει με τη δική της εφαρμογή – και να επιτρέψει την κίνηση των πολιτών στον ευρωπαϊκό χώρο το ίδιο εύκολα, όπως ήδη γίνεται στην ελληνική επικράτεια.
Ακούγεται σαν ανέκδοτο, αλλά δεν είναι: Εμείς οργανωθήκαμε· περιμένουμε τώρα και την Ευρώπη να οργανωθεί.
Ακούγεται σαν αυτολατρευτική υπερβολή. Και μάλλον είναι. Αφού, περίπου ταυτόχρονα με το εκσυγχρονιστικό επίτευγμα, αποκαλυπτόταν και ένας δεινός αναχρονισμός της ελληνικής δημοκρατίας: Το γεγονός ότι στους κόλπους της έχει εμφιλοχωρήσει μηχανισμός παρακολούθησης που στοχεύει ακόμη και πολιτικούς αρχηγούς.
Ο ευρύς αντίκτυπος της είδησης εκτός συνόρων δείχνει από μόνος του ποιος είναι εδώ ο παράπλευρος κίνδυνος της νόθευσης των θεσμών: Να ξαναεμφανιστεί η Ελλάδα ως «οριακή» χώρα – ως προβληματική εξαίρεση στον ευρωπαϊκό κανόνα.
Τα ίδια, θα πει κανείς, και χειρότερα έγιναν στην Ισπανία. Τα ίδια έπαθαν και Ούγγροι δημοσιογράφοι. Και στελέχη της αντιπολίτευσης στην Πολωνία. Η μέθοδος είναι ίδια. Μόνο το λογισμικό αλλάζει.
Σκέτη η λίστα των προηγούμενων κρουσμάτων αρκεί για να δει κανείς πού κινδυνεύει να καταταγεί (πάλι) η χώρα, σε μια στιγμή που προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει τα νέα της επιτεύγματα και να ξεφύγει από τη μοίρα του σεσημασμένου.
Ανεξαρτήτως του ποιος είναι ο αυτουργός (ο υποκλοπέας αντανακλάται πάντα σε αυτό(ν) που προσπαθεί να υποκλέψει). Ανεξαρτήτως της πρακτορίστικης φαντασμαγορίας που έχει αρχίσει να υφαίνεται γύρω από την υπόθεση, φαίνεται ήδη η ζημιά που μπορεί να γίνει στο brand της χώρας. Φαίνεται ήδη πώς μπορεί το πολιτικό σύστημα να διολισθήσει σε μια αυτοκαταστροφική αντιπαράθεση άσχετη με τα υπαρξιακά διακυβεύματα της χώρας.
Η Ιταλία είναι κοντά.
Μακιγιάζ
Υπάρχει βεβαίως κάτι ενοχλητικό στην αισθητικά άρτια φωτογράφιση της Ολένα Ζελένσκα και του συζύγου της στην αμερικανική Vogue. Και μάλλον αυτό που ενοχλεί περισσότερο είναι η ίδια η αρτιότητα. Η τελειότητα της εικόνας ανακαλεί και όλες τις προσπάθειες που απαιτήθηκαν γι’ αυτό το αψεγάδιαστο αποτέλεσμα. Βλέπεις την Πρώτη Κυρία να ποζάρει, αγέρωχη και κάζουαλ, στο εμπόλεμο προεδρικό μέγαρο μπροστά από οχυρωματικά σακιά με άμμο και διαισθάνεσαι πως, αν άνοιγε το πλάνο, θα εμφανίζονταν στον τόπο του δράματος, η μακιγιέζ να καραδοκεί με το πινέλο και ο κομμωτής με προτεταμένο ένα ισιωτικό. Το περιρρέον δράμα κάνει την επιτήδευση να φαίνεται ακόμη πιο ψεύτικη, ιδίως στα στιγμιότυπα που η Ζελένσκα και ο σύζυγός της ακουμπιούνται με σεμνή περιπάθεια, κοιτώντας όχι ο ένας τον άλλον, αλλά τον φακό – σαν ήρωες του Φώσκολου. Το κείμενο ολοκληρώνει την εντύπωση του ανακτορικού κιτς, όταν, μόλις στη δεύτερη αράδα, αναγγέλλει ότι η προεδρία του συζύγου της Ζελένσκα «μπορεί να καθορίσει τη μοίρα του ελεύθερου κόσμου». Γιατί όχι; Ελευθερία είναι και το δικαίωμα στην αυτοσκηνοθεσία. Το δικαίωμα στη σαπουνόπερα.