Το απόγευμα της 4ης Αυγούστου του 2020 βρήκε τη Ράνα Σαλάμ στο σπίτι της. Ευτυχώς. Ζει σε ένα σημείο της Βηρυτού που δεν την άγγιξε ούτε καν το ωστικό κύμα από την πρωτοφανή έκρηξη στο λιμάνι της πόλης που στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 220 ανθρώπους (δύο χρόνια μετά, δεν υπάρχει επίσημος απολογισμός, ούτε απόδοση ευθυνών).
Η Ράνα Σαλάμ είναι ντιζάινερ, μία από τις πιο γνωστές στον Λίβανο, και σίγουρα ένα από τα πιο «εξαγώγιμα» ονόματα της δημιουργικής σκηνής μιας πόλης που μέχρι εκείνη την ημέρα πάλευε να κεφαλαιοποιήσει τους καρπούς μιας ιδιαίτερα εξωστρεφούς δεκαετίας. Αν εκείνο το απόγευμα η Σαλάμ βρισκόταν στο ατελιέ και κατάστημά της, σε μια πιο κεντρική περιοχή της Βηρυτού, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο δύσκολα. Τελικά, οι ζημιές αποδείχθηκαν σημαντικές αλλά διαχειρίσιμες. Ευτυχώς δεν υπήρξε κανένας σοβαρός τραυματισμός.
Τη συνάντησα στην Αθήνα λίγες ημέρες μετά την πρώτη επέτειο της καταστροφικής έκρηξης. Μιλούσε δυνατά, χειρονομούσε, πείραζε την παρέα της, γελούσε ασταμάτητα. Φυσιογνωμικά μου θύμιζε την αείμνηστη Ζάχα Χαντίντ. Είχα βρεθεί στις παρυφές μιας λιβανέζικης συντροφιάς που χαλούσε τον κόσμο με τα διαπεραστικά γέλια της. Απέδωσα το νταβαντούρι στο μεσογειακό ταμπεραμέντο.
Η ντιζάινερ Ράνα Σαλάμ και τα ανοιχτά τραύματα της 4ης Αυγούστου.
Θα περνούσαν μόνο λίγες ώρες μέχρι να έρθουν όλα ανάποδα: η αφήγηση της Σαλάμ για την επίδραση του αδιανόητου αυτού ατυχήματος στο σώμα και στην ψυχή μιας ιστορικής μητρόπολης της Μέσης Ανατολής κάνει μια ασφυκτικά γεμάτη συνεδριακή αίθουσα ψύχραιμων Αμερικανών και Βορειοευρωπαίων να ψάχνει για χαρτομάντιλα. Δεν μιλάει για νεκρούς και για ανθρώπινα μέλη που εκσφενδονίστηκαν χιλιόμετρα μακριά. Δεν μιλάει για τη φρίκη που δεν μπορεί να μπει σε λόγια. Δεν αντέχει ούτε αυτή η φαινομενικά δυνατή γυναίκα.
Ωστόσο, μιλάει γι’ αυτά που μπορεί: για τα ανείπωτα τραύματα που άφησε πίσω του ο όλεθρος της 4ης Αυγούστου, τραύματα που αντί να κλείνουν με τον χρόνο, συνεχίζουν να χάσκουν και να υπονομεύουν την επιστροφή της Βηρυτού σε μια στοιχειώδη κανονικότητα. Μιλάει για την κατάρρευση της οικονομίας, τις ελλείψεις σε βενζίνη, πετρέλαιο και φάρμακα, τις πολύωρες διακοπές ρεύματος, τον μονότονο ήχο από τις γεννήτριες που κρατούν τις επιχειρήσεις ζωντανές, τη φυγή χιλιάδων μορφωμένων και δημιουργικών νέων προς την Ευρώπη (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης).
Μιλάει για τον δικό της αγώνα: να μη χάσει την έμφυτη θετική της ενέργεια, να μην πατήσει το κόκκινο κουμπί του ξενιτεμού. «Φτάνεις σ’ ένα σημείο που αρχίζεις και σκέφτεσαι όλα αυτά που θα ήθελες να μη σκέφτεσαι. Συγγνώμη, δεν έχω να σας πω κάτι τρομερά αισιόδοξο. Αύριο επιστρέφω στη Βηρυτό».