Η πληροφορία είναι το πετρέλαιο του 21ου αιώνα. H νέα πηγή πλούτου. Οποιος μπορεί να συγκεντρώνει την πληροφορία, να την αποταμιεύει και να την επεξεργάζεται, έχει κεφάλαιο – με και δίχως εισαγωγικά. Εχει εξουσία.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτοι που μήνυσαν την ισραηλινή NSO –την εταιρεία που εμπορεύεται το λογισμικό Pegasus, εφάμιλλο του γνωστού μας Predator– δεν ήταν τα κράτη ή τα θιγόμενα άτομα. Ηταν οι μεγάλοι συλλέκτες δεδομένων – η Apple και η Meta, η μαμά εταιρεία του Facebook, του WhatsΑpp και του Instagram.
Ο δικαστικός τους αγώνας ήταν, λέει, πρωτοφανής, αφού οι εταιρείες αυτές δεν ήθελαν μέχρι σήμερα να δίνουν δημοσιότητα στις περιπτώσεις επιτυχούς παραβίασης των συστημάτων τους. Η τακτική άλλαξε γιατί, πέρα από το καλό και το κακό, τα μεγάλα ορυχεία στην αγορά της πληροφορίας βλέπουν τους πειρατές σαν απειλή για το μονοπώλιό τους.
Ετσι προκύπτει το παράδοξο: οι κολοσσοί της τεχνολογίας προβάλλουν σαν προστάτες των ατομικών δικαιωμάτων έναντι των μεθόδων διάρρηξης που μισθώνουν τα κράτη για να παρακολουθούν τους πολίτες τους. Τα κράτη απειλούν τα αγαθά που ιδρύθηκαν για να προστατεύουν. Και οι εταιρείες υπερασπίζονται τα δικαιώματα, στην εκποίηση των οποίων έχουν βασίσει την κερδοφορία τους.
Οποιος κρατάει τα κλειδιά της πληροφορίας σε ένα σύγχρονο κράτος, είναι σαν να κρατάει τους κωδικούς ενεργοποίησης των πυρηνικών όπλων στο περιβόητο «βαλιτσάκι» που κουβαλούν πάντα μαζί τους οι Αμερικανοί πρόεδροι.
Αν αυτό το κλειδί βρεθεί σε λάθος χέρια· αν παραδοθεί σε πρόσωπα που απολαμβάνουν την εξουσία στην οποία διορίστηκαν, χωρίς να αισθάνονται ανάγκη λογοδοσίας, τότε το μετανεωτερικό κράτος της ελευθερίας μπορεί να διολισθήσει σε μια εκδοχή κράτους του φόβου.
Ο έλεγχος της πληροφορίας είναι, λένε, ζήτημα ασφαλείας. Ομως, πόσο ασφαλής νιώθει ο πολίτης σε ένα περιβάλλον, όπου ακόμη και τα ισχυρά δημόσια πρόσωπα «παγιδεύονται»; Τι απομένει από το αίσθημα ασφάλειας, όταν διαχέεται παντού η καχυποψία, ότι καμία πτυχή της προσωπικότητας δεν είναι αθέατη; Οτι κανένας δεν μπορεί πουθενά να ζει αμέριμνος;
Τι νόημα έχει η «ασφάλεια» της εθνικής επικράτειας, όταν το τίμημά της είναι η άλωση της επικράτειας του ιδιωτικού βίου;
Ενα κράτος μπορεί να έχει επιτύχει να προστατεύσει τα σύνορά του· μπορεί να έχει αντέξει σε πανδημίες και φυσικές καταστροφές· κι ωστόσο να έχει υποκύψει εσωτερικά στις παιδικές του ασθένειες. Να έχει τρωθεί από τη θεσμική του αστασία.
Μια κυβέρνηση μπορεί να έχει διαπλεύσει κρίσεις και κρίσεις· μπορεί να έχει βγει σχεδόν άβρεχτη από εξωγενείς τρικυμίες· κι ωστόσο να κινδυνεύει να πνιγεί στην μπανιέρα της.
Συνέπειες
Το κόμμα, πάντως, έγινε μετεκλογικώς ανεπισύνδετο.
Τύχες
Καμία εξεταστική δεν έχει εκπληρώσει τον θεσμικό της προορισμό. Καμία δεν φώτισε το θέμα της. Αντιθέτως, όλες εξελίχθηκαν σε μια εκτός θέματος αντιπαράθεση, που κατέληξε να συσκοτίσει το αντικείμενο που προοριζόταν να διαλευκάνει. Δύσκολα θα ξεφύγει από τον μίζερο κανόνα και η κυοφορούμενη εξεταστική για τις παρακολουθήσεις, που μεθοδεύεται ντάλα Αύγουστο, με τους βουλευτές να μην έχουν ακόμη τινάξει την άμμο από τις φτέρνες τους. Δεν είναι όμως ο Αύγουστος που καθιστά τις επικείμενες κοινοβουλευτικές μάχες –στις Επιτροπές και στην Ολομέλεια– αλλόκοτες. Είναι κυρίως ότι θα απουσιάζει ο θιγόμενος. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα αναγκαστεί πάλι να εκπροσωπηθεί από χλωμές συνιστώσες του κόμματός του, την ώρα που ο Τσίπρας καιροφυλακτεί για να «καβαλήσει» ο ίδιος την αντιπολιτευτική ατζέντα στο θέμα των παρακολουθήσεων. Παράλληλα με την κεντρική αντιπαράθεση έναντι της κυβέρνησης, θα πρέπει να παρακολουθήσει κανείς και τη μικρή αντιπαράθεση μεταξύ δεύτερου και τρίτου. Από αυτή θα φανεί ποιος ρυμουλκεί ποιον. Θα φανεί αν το ΠΑΣΟΚ, με την παρούσα στελεχική του συγκρότηση, είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί την τύχη του.