Η εξαιρετικά γόνιμη και αναγκαία συζήτηση που άνοιξε η «Καθημερινή» για το μοντέλο του τουρισμού και η θαυμάσια ανάλυση του Στάθη Καλύβα μάς οδηγεί σε κάτι ευρύτερο. Είναι μια δημόσια συζήτηση που πρέπει να γίνει και να ανοίξει ακόμη περισσότερο, καθώς υπάρχουν πολλά καίρια ζητήματα που προκαλούν σκέψεις για το πώς θα είναι η χώρα το 2040 αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα.
Πέραν του τουριστικού μοντέλου που τείνει να καθιερωθεί (και του αποκλεισμού του μικρομεσαίου Ελληνα από πολλούς προορισμούς), υπάρχει και το μείζον θέμα της υπαίθρου στην ηπειρωτική χώρα. Υπάρχει υπερσυγκέντρωση σε κάποια νησιά και τουριστικές περιοχές και από την άλλη, ερήμωση σε άλλα σημεία της χώρας. Απέραντες αραιοκατοικημένες περιοχές στη ραχοκοκαλιά της Ελλάδας, από τη Στερεά έως τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Ηπειρο και τη Θράκη, με φθίνοντα πληθυσμό, λιγότερους νέους και λίγες δουλειές, γεννούν ερωτήματα για το πώς θα κληροδοτηθούν αυτές οι περιοχές στις επόμενες γενιές.
Ιδίως τα χωριά της ορεινής Ελλάδας είναι ένα τεράστιο κοινωνικό και πολιτισμικό θέμα. Είναι ένα φαινόμενο διεθνές η ερήμωση των χωριών, και δύσκολα μπορεί κανείς να προτείνει ρεαλιστικές λύσεις. Χωρίς αμφιβολία, όμως, δεν μπορεί κανείς να παραμένει απαθής μπροστά σε αυτό το φαινόμενο που σταδιακά οδηγεί σε μια τόσο ανισοβαρή ανάπτυξη. Χωριά που είχαν σχολεία με 50 και 100 παιδιά, πλέον δεν έχουν ούτε ένα παιδί. Παραδοσιακά οικήματα εγκαταλείπονται, ιστορικοί ναοί λειτουργούν για 5-6 πιστούς, σπίτια ανοίγουν για 3-4 μήνες τον χρόνο στην καλύτερη περίπτωση. Οδήγησα πρόσφατα από τη Λαμία έως την Καστοριά μέσω Δομοκού, Καλαμπάκας και Γρεβενών. Εβλεπες την πανέμορφη φύση και ελάχιστη δραστηριότητα. (Κάποτε, βέβαια, πρέπει να μιλήσει κάποιος για την κακοποίηση του περιβάλλοντος στα Μετέωρα.)
Πολλά χωριά έχουν ακόμη κάποια ζωή με την τελευταία γενιά των μεσηλίκων που δουλεύουν, συναντιούνται στα καφενεία, στα πανηγύρια, στις κοντινές πόλεις… Αλλά δεν χρειάζεται πολλή σκέψη για να φέρει κανείς την εικόνα των χωριών σε διάστημα 20 ετών από σήμερα.
Είναι ένα τεράστιο θέμα που ασφαλώς το μελετούν πολλές ειδικότητες, αλλά η ελληνική ύπαιθρος σε πολλά σημεία και για μεγάλες εκτάσεις μοιάζει ξεχασμένη, αργοκίνητη. Δίνει εικόνα υπανάπτυξης, την ίδια ώρα που άλλα τουριστικά μέρη βουλιάζουν χωρίς μέτρο εκτός κλίμακας.
Καιρός να σκύψουμε πάνω από την πατρίδα μας.