Μες στους καπνούς του «απορρήτου» και τις βρισιές για τις παρακολουθήσεις ο δημόσιος διάλογος περιορίζεται στο αστυνομικό σκέλος της υπόθεσης και ουδείς ασχολείται με το θεσμικό. Αυτό ξεκινάει από ένα ερώτημα το οποίο είναι κομβικό στη συζήτηση για την αναμόρφωση του νομικού πλαισίου, που υποσχέθηκε η κυβέρνηση. Τι δουλειά κάνει μια Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και ποιον ρόλο θέλουμε να έχει η ΕΥΠ;
Το τι δουλειά κάνει το μάθαμε από ψηφίδες της ειδησεογραφίας τα προηγούμενα χρόνια. Ο «κοριός της ΕΥΠ» χρησιμοποιήθηκε για υποθέσεις διαφθοράς, την εξάρθρωση εγκληματικών συμμοριών, τους στημένους αγώνες στο ποδόσφαιρο, για εργαστήρια νοθευμένων ποτών κ.λπ. Ασχολήθηκε ακόμη και με την… ιατρική: «Τα drones της ΕΛ.ΑΣ. και η ΕΥΠ στη μάχη κατά του κορωνοϊού (…) Κατόπιν κυβερνητικής απόφασης ενεργοποιήθηκε και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, από την οποία ζητήθηκε να παράσχει συνδρομή με τεχνολογικά μέσα…» («Καθημερινή», 22.3.2020).
Με άλλα λόγια, ο ρόλος της ΕΥΠ μοιάζει με καταστατικό επαρχιακής «Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης», και δεν εννοούμε μόνο το διαβόητο «απόρρητο» το οποίο είναι κίνητρο για ανευθυνότητα. Εννοούμε τις ΕΠΕ που στο καταστατικό τους βάζουν ως «Σκοπό της Εταιρείας» τα πάντα· από πώληση αμμοχάλικου μέχρι αλουμινοκατασκευές, και μέχρι την επισκευή ηλεκτρονικών προϊόντων παντός είδους. Oλοι ξέρουμε βεβαίως πόσο καλά πάνε αυτού του τύπου οι επιχειρήσεις. Το «πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης» δεν βγήκε τυχαία.
Το θέμα δεν είναι ηθικής τάξεως, ότι δηλαδή οι άνθρωποι που παρακολουθούν Τούρκους πράκτορες «επισύνδεσαν» και τον κ. Στέργιο Πιτσιόρλα. Είναι πρωτίστως λειτουργικό. Oλοι αναρωτιόμαστε για τις υπερδυνάμεις της εισαγγελέως στην ΕΥΠ να μελετά και να υπογράφει 20.000 επισυνδέσεις ετησίως (55 τη μέρα, Κυριακών και εορτών συμπεριλαμβανομένων!), συν τις υποθέσεις που η ίδια λέει ότι έχει απορρίψει. Πρέπει όμως να αναρωτηθούμε και για τη φέρουσα ικανότητα της υπηρεσίας να φέρει σε πέρας ένα τόσο μεγάλο έργο χωρίς συγκεκριμένο αντικείμενο· ασχολούνται με τις αγοραπωλησίες στη Ζάκυνθο μέχρι τον κορωνοϊό. Με τόσες παρακολουθήσεις, γράφαμε τις προάλλες, «οι πράκτορες του εχθρού μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι. Και να τους ακούν στην Κατεχάκη, η ΕΥΠ δεν θα έχει τον χρόνο ούτε καν να τους απομαγνητοφωνήσει, πόσο δε μάλλον να αναλύσει με σοβαρότητα τα δεδομένα» («Καθημερινή», 12.8.2022).
Με έναν τόσο μεγάλο αριθμό επισυνδέσεων, ένα τόσο ευρύ φάσμα καθηκόντων, συν το αδιαφανές «απόρρητο» γίνονται κι άλλα. Διαβάζουμε κάθε λίγα χρόνια για κομματικά και άλλου τύπου παραμάγαζα στην ΕΥΠ. «Οι έρευνες του εισαγγελέα», έγραφε το 2011 ο συνάδελφος Βασίλης Χιώτης, «κατέληξαν σε ανατριχιαστικά συμπεράσματα και ισχυρές ενδείξεις ότι η ΕΥΠ εξυπηρετούσε συστηματικά ιδιωτικά συμφέροντα, προφανώς αντί αμοιβής που εισέπρατταν ορισμένα στελέχη της» («Βήμα», 16.1.2011). Για παραμάγαζα διαβάσαμε και το 2014 και το 2018. Είναι λογικό: όπου υπάρχει εξουσία (παρακολουθήσεων) χωρίς λογοδοσία (λόγω απορρήτου) φουντώνει η διαφθορά.