Οι Νότιοι μοιάζουν. Οχι μόνο στα επιφανειακά – στο ταμπεραμέντο· στην ιδέα που έχουν για τον εαυτό τους, ότι, σε αντίθεση με τους ψυχρούς Βόρειους, οι ίδιοι ξέρουν να απολαμβάνουν τη ζωή· στις ευωχικές και νωχελικές εφαρμογές αυτής της ιδέας. Οι Νότιοι είναι όμοιοι και ως μεθοριακοί λαοί: Βρίσκονται στην άκρη της Δύσης, γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται ως οντότητες μεικτές. Οι δημοκρατίες τους –και, συνακόλουθα, οι οικονομίες τους– είναι πιο άστατες και πιο κυκλοθυμικές από τις συγγενείς στον Βορρά.
Αν καθαρίσει κανείς το στερεότυπο από τις υπεραπλουστευτικές γενικεύσεις, πάλι κάτι μένει. Ο πρόδρομος του Τραμπισμού στην Ιταλία κατάφερε για πρώτη φορά να πάρει τα ηνία, δεκαπέντε χρόνια πριν από τον αληθινό Τραμπ. Στον Μπερλουσκόνι, και στη μεθοριακώς ευάλωτη ιταλική δημοκρατία, εμφανίστηκε για πρώτη φορά αυτό το είδος μπουφονικού λαϊκισμού, με τον δημαγωγό να μην κρύβει, αλλά να επιδεικνύει την πλουτοκρατική –και φαλλοκρατική– αξίωση ωμού εξουσιασμού, χωρίς άλλο πρόγραμμα, παρά την αποκατάσταση του πληγωμένου συλλογικού εγώ.
Αυτή η πολιτική υποκουλτούρα –που κυριάρχησε με τον Μπερλουσκόνι και συνεχίστηκε, με διαφορετικές αποχρώσεις, από τον Γκρίλο και τον Σαλβίνι– ετοίμασε το έδαφος για τη Μελόνι. Η ιταλική πολιτική δείχνει να καρναβαλοποιείται ολοσχερώς – δείχνει να αποδεσμεύεται από κάθε καθήκον αλήθειας και να αφιερώνεται μόνο στην «ψυχή» της πλατείας. Οι πρωταγωνιστές αυτού του καρναβαλιού κερδίζουν την εξουσία και όταν δεν ξέρουν πια τι να την κάνουν, ανακαλούν από την αποστρατεία τους τεχνοκράτες –Μόντι και Ντράγκι – για να αποτρέψουν τη βύθιση της χώρας.
Βοηθάει το φόβητρο του φασισμού για να εξηγήσεις τις εκλογές;
Η Μελόνι σηκώνει το δάχτυλο για να καταδικάσει τις Βρυξέλλες. Δεν έχει σημασία ότι η Ιταλία έχει εξασφαλίσει 191 δισ. ευρώ –το 10,8% του ΑΕΠ της– από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σημασία έχει ότι το κοινό της αισθάνεται προδομένο. Αενάως αδικημένο.
Μια χώρα που, ενδίδοντας στη μιζέρια της αυτοθυματοποίησης (φταίνε οι μεγάλες δυνάμεις, φταίνε οι ελίτ), περιφρονεί τα ίδια τα εθνικά της πλεονεκτήματα· μια χώρα που αφήνει τις δυνάμεις της εξωστρέφειάς της να ατροφήσουν, αποσυρόμενη σε μια επαρχιωτική ομφαλοσκόπηση. Είναι άραγε «φασιστική» αυτή η χώρα; Ή μήπως μας είναι περισσότερο οικεία, απ’ ό,τι τα αναθέματα αφήνουν να φανεί;
Μπορεί το κόμμα της Μελόνι να έχει ληξιαρχικώς την καταγωγή του. Αλλά τη νωπή του πλειοψηφία δεν την εξηγεί καμία κατάρα του 20ού αιώνα. Η γενική επίκληση του φασισμού εξυπηρετεί μόνο ένα τικ αποτροπιασμού. Εξυπηρετεί τον εξορκισμό – όχι την εξήγηση.
Παρουσιάζει έτσι την επιτυχία της Μελόνι σαν απόκοσμη. Ενώ είναι διπλανή. Είναι πλασμένη από συγγενείς φοβίες και βολικές μυωπίες. Ούνα ράτσα.