Σε μια εμπνευσμένη ομιλία στο Φόρουμ της Δημοκρατίας της Αθήνας χθες, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιέγραψε την πορεία της Δημοκρατίας από την αρχαία Αθήνα έως σήμερα, με τις επιτυχίες, τις ατέλειες και τις υποχωρήσεις της, με τις σημερινές προκλήσεις, καταλήγοντας στην ανάγκη να εξασφαλιστεί το μέλλον των επόμενων γενεών. «Αυτή είναι η ουσία της μακράς πορείας της Δημοκρατίας. Αφορά την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο μέλλον μας», είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας στη Στοά του Αττάλου.
Αναφερόμενη σε απειλές όπως ο αυταρχισμός, η ανισότητα και η κλιματική κρίση, η Φον ντερ Λάιεν επισήμανε: «Η Δημοκρατία είναι πάντα έργο εν εξελίξει, και μέσα στην Ενωσή μας. Η Ε.Ε. ιδρύθηκε πάνω στην υπόσχεση “ενότητα μέσω της διαφορετικότητας”. Ομως, αυτή η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε πλήρως. Ο δρόμος προς την απόλυτη ισότητα όλων των πολιτών είναι ακόμη μακρύς». Μίλησε για τον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό, την παραβίαση των δικαιωμάτων μειονοτήτων σε μέρη της Ενωσης, τις απειλές εναντίον της αρχής του νόμου και της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, τη διαφθορά. «Ως φύλακες της συνθήκης, είμαστε υποχρεωμένοι να δράσουμε», υπογράμμισε. «Μπορεί να υπάρχουν διαφωνίες, ενίοτε έντονες διαφωνίες, αλλά η συντριπτική πλειονότητά μας πιστεύει ότι η Ευρώπη είναι το πεπρωμένο μας».
Ισως όμως η κοινή «συνθήκη» αυτή να μην είναι πλέον τόσο ισχυρή όσο πολλοί θα θέλαμε. Επειδή η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. σήμερα βρίσκεται στα θεμέλιά της. Η Ενωση χτίστηκε πάνω στην κοινή πεποίθηση πως το σύνολο είναι ισχυρότερο των χωρών-μελών του. Οταν, όμως, σε ολοένα περισσότερες χώρες αναδύονται δυνάμεις που βασίζουν την επιρροή τους στον αποκλεισμό άλλων μελών της κοινωνίας, που τρέφουν τη διχόνοια στο εσωτερικό και στις σχέσεις με άλλες χώρες, τότε απειλούνται ευθέως οι δεσμοί εμπιστοσύνης που επιτρέπουν την παραχώρηση μέρους της κυριαρχίας των χωρών-μελών στην Ενωση. Αυτό θα οδηγήσει σε ευκαιριακές συμμαχίες και στην περαιτέρω αποδυνάμωση κοινών στόχων και πρακτικών. Σε αυτό το κλίμα, κάθε πράξη συσπείρωσης και συμμόρφωσης «νομιμοποιεί» την περαιτέρω αυτονόμηση των «απείθαρχων», υπονομεύει την εμπιστοσύνη, την ενότητα και τους θεσμούς. Το πώς θα λυθεί αυτό το πρόβλημα θα κρίνει το μέλλον της Δημοκρατίας και της Ευρώπης.