Δεν κάνει ακόμη κρύο. Στα τραπεζάκια του πεζοδρόμου θα βρεις ακόμη τουρίστες να περιεργάζονται με τον φακό του κινητού τους το μενού κι ύστερα την ετικέτα πάνω στο μπουκάλι. Λίγα μέτρα πιο κάτω, στους δρόμους που οδηγούν στην πλατεία, νυσταλέες διμοιρίες παίζουν με μοιρολατρική παραίτηση τον ρόλο του κινούμενου στόχου στο αυτοσχέδιο, αστικό σκοπευτήριο.
Η απόσταση από τα wine bars των Εξαρχείων μέχρι τους φρουρούς του τσίγκινου τείχους που περικλείει την πλατεία είναι χωρικά ελάχιστη. Συμβολικά όμως αχανής. Η γειτονιά (όπως χαρτογραφείται εξαντλητικά στο ρεπορτάζ του Δημήτρη Ρηγόπουλου στις σελίδες 18-19) είναι περισσότερο από ποτέ ένας τόπος όπου αναπτύσσονται «ταυτόχρονες ασυγχρονίες»: Γύρω από την καρδιά της γειτονιάς, που είναι τώρα ένα περίφρακτο εργοτάξιο, συμβιώνουν δύο εποχές. Οι βρικολακιασμένες μεγάλες ιδέες της πρώιμης Μεταπολίτευσης μοιράζονται τον ίδιο αέρα με τα χάχανα από τα μοδάτα στέκια του τουριστικού ευδαιμονισμού.
Ο δυϊσμός είναι, φυσικά, σχηματικός. Δεν είναι όλοι οι παλιοί κάτοικοι όμηροι της ιδέας ότι τα νέα παγκάκια στον Στρέφη είναι εργαλεία καπιταλιστικής κατοχής· δεν θέλουν όλοι να την καθηλώσουν –ή να την καταστρέψουν– για να την κρατήσουν φθηνή. Και, στον αντίποδα, δεν είναι όλοι οι επιχειρηματίες που επενδύουν στη γειτονιά βραχίονες της τουριστικής αρπαχτής. Μόνο αν αποφύγει κανείς το δόκανο της εύκολης πόλωσης –με τα μπάχαλα ή με τα funds;– μπορεί να σκεφτεί το μέλλον της περιοχής με όρους όχι κυριαρχίας, αλλά γόνιμης ποικιλίας. Οχι «ή μετρό ή πλατεία χύμα συνάθροισης». Και μετρό και πλατεία. Οχι «ή Airbnb ή προσιτή κατοικία». Και Airbnb και κατοικία. Και bars και λαϊκή αγορά.
Από αυτή την άποψη, τα τόσο αρχαϊκά και τόσο μεταμοντέρνα Εξάρχεια συνοψίζουν το δίλημμα με το οποίο, μεταβαίνοντας από κρίση σε κρίση, βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα παντού, από το Ελληνικό μέχρι την Τήνο και από την Ιο μέχρι τα Πετράλωνα. Συνδυάζεται η αναπτυξιακή ορμή του τουρισμού και του real estate με την όντως ζωή; Συνδυάζεται με την ανάγκη να βρίσκουν οι νέοι στο κέντρο των πόλεων, όχι μόνο δουλειά σερβιτόρου, αλλά και στέγη;
Φωλιά πειραματισμών, αλλά και νεολαιίστικων εξτρεμισμών, τα Εξάρχεια συνοψίζουν και μια επισφάλεια που ήδη ανιχνεύουν οι δημοσκόποι: Η αντισυστημική ψήφος –και προς τα δύο άκρα– είναι, λένε, πολλαπλάσια στους νέους, απ’ ό,τι στο υπόλοιπο εκλογικό σώμα. Πράγμα, που, υπό τους ισχύοντες εκλογικούς κανόνες, θα μπορούσε να προκαλέσει κατακερματισμό του κομματικού συστήματος.
Το σύστημα δεν πρέπει να αφήσει τη λαμαρίνα των Εξαρχείων να αποκτήσει περιωπή εσωτερικού συνόρου. Πρέπει να διανοίξει εκεί ένα χώρο όπου δεν θα έχουν λόγο να σπαταλιούνται ούτε ο 25χρονος ΜΑΤατζής που ξενυχτάει ούτε ο συνομήλικός του που τον λιθοβολεί.
Σιωπές
Το κόμμα του κατάδικου για τη Χρυσή Αυγή μετριέται ήδη σε ποσοστό που του αφήνει όχι αμελητέες ελπίδες να μπει στη Βουλή. Το ενδεχόμενο έχει επισημανθεί. Εχει μάλιστα προταθεί και μια νομοθετική λύση, που θα απέτρεπε την επάνοδο των νεοναζί στα κοινοβουλευτικά έδρανα. Η κυβέρνηση, λένε, διστάζει γιατί σταθμίζει τον κίνδυνο που πάντα ελλοχεύει σε τέτοιες απαγορευτικές πρωτοβουλίες: Μπορεί μια ρύθμιση κατά ενός υποψηφίου να καταλήξει να συσπειρώσει το δυνητικό του ακροατήριο, εξασφαλίζοντας στο κόμμα του την υπέρβαση του εκλογικού ορίου, έστω και χωρίς αυτόν. Η αντιπολίτευση, όμως, γιατί δεν μιλάει; Πώς είναι τόσο ευαίσθητη για τη Μελόνι –την ακροδεξιά των άλλων– ενώ αφήνει αχρησιμοποίητα στο εσωτερικό τα αντιφασιστικά αντανακλαστικά της; Αν ένα έβδομο κόμμα μπει στη Βουλή, αυτομάτως ανεβαίνει σε δυσπρόσιτα ύψη ο πήχυς της αυτοδυναμίας στη δεύτερη κάλπη. Σε αυτόν τον υπολογισμό αποδίδουν και οι πιο καχύποπτοι την εκκωφαντική σιωπή της Αριστεράς στην (πραγματική) απειλή της (πραγματικής) Ακροδεξιάς. Είναι, βέβαια, βδελυροί οι νεοναζί. Αλλά, ως οιονεί ρυθμιστές, μπορεί και να είναι χρήσιμοι.
Αν είχε 50 δισ.
Ας αγόραζε καλύτερα μια συνδρομή στο Netflix. Πάλι θα νόμιζε ότι κάτι κάνει μέχρι να βαρεθεί.