Χρειάστηκε να γίνουν τα εξής μέσα σε λιγότερο από τέσσερις μήνες: Παραίτηση Μπόρις Τζόνσον και επιλογή μιας αδιάφορης λευκής γυναίκας (Λιζ Τρας) που πρότεινε ένα ανεδαφικό οικονομικό πρόγραμμα. Οι αγορές αποφασίζουν ότι το πρόγραμμα «δεν βγαίνει». Η λίρα πέφτει στα Τάρταρα, τα spreads εκτινάσσονται, οι δόσεις των στεγαστικών αυξάνονται, ο πληθωρισμός εκτοξεύεται και η χώρα βυθίζεται στο χάος. Η Τρας ανακοινώνει ότι παραιτείται. Ο νέος πρόεδρος των Συντηρητικών εκλέγεται αυτόματα στις 24 Οκτωβρίου. Ηταν ο μόνος που υπερέβη το κατώτατο όριο υποστήριξης των 100 βουλευτών που είχε τεθεί προκειμένου να περάσουν οι υποψήφιοι στον επόμενο γύρο. Δεν χρειάστηκε επόμενος γύρος. Δεν χρειάστηκε να επιλέξουν τα απλά μέλη των Συντηρητικών. Ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός την επόμενη ημέρα, 25 Οκτωβρίου. Τι δείχνει όλη αυτή η αλληλουχία γεγονότων για τον Σούνακ; Οτι είναι τυχερός. Τι δείχνει όλο αυτό για τη χώρα; Οτι ήταν μισοέτοιμη να υποδεχθεί έναν Βρετανό, ινδικής καταγωγής, δραστήρια θρησκευόμενο ινδουιστή στο υψηλότερο πολιτικό πόστο.
Η εκλογή του είναι μεγάλο νέο. Κατ’ αρχάς είναι φυσιογνωμικά και εμφανισιακά διαφορετικός. Είναι νέος και αδύνατος. Εξοικειωθήκαμε με έναν ξανθό αχτένιστο – τόσο εμμονικά ατημέλητο που ούτε και η γυναίκα του δεν κατάφερε να επιβληθεί. Θα προσαρμοστούμε στα καλοραμμένα κοστούμια, στην περιποιημένη αθλητική αμφίεση, στα παντελόνια που σταματούν στον αστράγαλο – ένα στυλιστικό trompe l’ oeil που δίνει ύψος. Θα προσαρμοστούμε κυρίως στα χτενισμένα μαλλιά που μόνο μια μητέρα μπορεί να περιποιηθεί με τον τρόπο αυτόν. Η οικογένεια Σούνακ είναι πολύ δεμένη και ο 42χρονος πρωθυπουργός έχει δηλώσει σε συνέντευξη: «Θα είμαι υποστηρικτικός στις οικογένειες. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να αντικαταστήσει ό,τι εκείνες καταφέρνουν ενωμένες. Δεν θα ήμουν εδώ χωρίς την αγάπη, την υποστήριξη και τις θυσίες της δικής μου οικογένειας».
Οι γονείς του γνωρίστηκαν στην Αγγλία τη δεκαετία του ’60, Ινδοί γεννημένοι στην Κένυα και στην Τανζανία, ο πατέρας γιατρός, η μητέρα φαρμακοποιός. Ο έφηβος Ρίσι, τη δεκαετία του ’90, την εποχή των Εργατικών και της Cool Britannia, φοιτούσε στο οικοτροφείο Winchester – που μετράει πλέον δύο πρωθυπουργούς. Ο προηγούμενος ήταν ο Χένρι Αντιγκτον, που ήταν πρωθυπουργός μεταξύ 1801 και 1804. Μια μειονότητα σε σύγκριση με το Ιτον και το Χάροου, που έχει μορφώσει την πλειονότητα των πρωθυπουργών. Τα Σαββατοκύριακα, μας είπε, εκτελούσε τα θελήματα για το φαρμακείο ενόσω παράλληλα κρατούσε τα λογιστικά βιβλία του μαγαζιού και μελετούσε για τα A-levels του. «Η μητέρα μου “έτρεχε” μια μικρή επιχείρηση, μεγάλωσα κι εγώ σε ένα σπίτι με οικογενειακές παραδοσιακές αξίες, όπως η Θάτσερ μιλούσε στο δικό της σπίτι για το οικογενειακό κονδύλι». Αυτό ήταν όσο πιο κοντά μπορούσε να φτάσει ο παραλληλισμός μεταξύ φαρμακείου και οπωροπωλείου, μεταξύ των φαρμάκων και των λαχανικών που εμπορευόταν ο κ. Θάτσερ.
Αλλά τα είπαμε αυτά μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, παρότι μοιάζει να έχουν μεσολαβήσει χρόνια. Κινήθηκε με ό,τι υλικό διέθετε. Η εκπαίδευση συνεχίστηκε στην Οξφόρδη, η δουλειά στην Γκόλντμαν Σακς, και το MBA ολοκληρώθηκε στο Στάνφορντ. Εκεί, στην Καλιφόρνια, γνώρισε τη γυναίκα του και τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε γαμπρός σε μία από τις πλουσιότερες οικογένειες της Ινδίας. Του χρεώνουν ότι ο πλούτος τον αποκόπτει από την πραγματικότητα. Του χρεώνουν ακόμη και το ότι η σύζυγός του δεν πληρώνει φόρους στην Αγγλία. Το ακούω αλλά δεν το καταλαβαίνω, οι φόροι εξοφλούνται εκεί όπου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης. Με ποιους τελικά έχει ένα σημείο επαφής; Τι τον ενώνει, εκτός από τη θρησκεία και την εθνικότητα, με τους υπόλοιπους ινδικής καταγωγής ψηφοφόρους;
Ο Σούνακ δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα μετανάστη. Οι γονείς του δεν ήρθαν με πλοίο για να συνεισφέρουν, ως εργατικό δυναμικό, στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας. Η Αυτοκρατορία ενθάρρυνε τους προγόνους του να μεταναστεύσουν στην Ανατολική Αφρική και να λειτουργήσουν ως «μεσολαβητές» μεταξύ των Βρετανών και των Αφρικανών. Οι αφρικανικές χώρες ανεξαρτητοποιούνται από τη Μεγάλη Βρετανία τη δεκαετία του ’60 και το κλίμα αρχίζει να γίνεται εχθρικό απέναντι στους Ασιάτες. Τότε, με τη συγκατάθεση των Τόρις, που βρίσκονταν στην εξουσία, κάποιοι μετακινήθηκαν στην Αγγλία. Ο Ρίσι Σούνακ απέχει από τον χαρακτηριστικό μετανάστη. Είναι ένας από τους Βρετανούς ινδουιστές που η θρησκεία τούς δίνει «δύναμη και σκοπό» και αποτελούν την πιο επιτυχημένη εθνοτική μειονότητα της χώρας. Είχε να αντεπεξέλθει στο αγγλικό στερεότυπο που λέει ότι οι Ινδοί «γεννήθηκαν» για να δουλεύουν περισσότερο. Και για να αντεπεξέλθει χρειάστηκε να δουλέψει διπλά. Είναι τυπικό παράδειγμα για το πόσα μπορούν να επιτευχθούν με την ικανότητα και τη φιλοδοξία ενός παιδιού όταν αυτό προέρχεται από μια γερή, υποστηρικτική, μεσοαστική οικογένεια. Είναι προϊόν της εξαιρετικής και πολυδάπανης βρετανικής παιδείας. Περισσότερο, είναι ένας εκπρόσωπος της ελιτίστικης παιδείας του.
Είναι προϊόν της εξαιρετικής και πολυδάπανης βρετανικής παιδείας. Περισσότερο, είναι ένας εκπρόσωπος της ελιτίστικης παιδείας του.
Είναι, δυστυχώς τακτικά, εκφραστής των αξιών και των πιστεύω του Συντηρητικού Κόμματος. Προφανώς, θα μου πείτε, είναι ένας από τους λόγους που πέτυχε και βρίσκεται σήμερα εκεί. Τοποθέτησε τη Σουέλα Μπρέιβερμαν στο υπουργείο Εσωτερικών –κόρη μεταναστών από την Κένυα και τον Μαυρίκιο–, με την οποία μοιράζονται το ίδιο «όνειρο»: να αποχαιρετούν κατάμεστα αεροπλάνα με μετανάστες και πρόσφυγες με προορισμό τη Ρουάντα. Ακριβώς το ίδιο όνειρο είχε και η τέως υπ. Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ – κόρη Ινδών μεταναστών από την Ουγκάντα. Οι τρεις τους έχουν μια κοινή επιθυμία –πρόκειται για το σήμα κατατεθέν του ανασφαλούς μετανάστη–, θέλουν να εμποδίσουν την έλευση άλλων μεταναστών. Μια ακαμψία που προέρχεται από την ανάγκη να είναι πάντα αρεστοί στη χώρα που τους φιλοξενεί. Υπογραμμίζουν, συχνότερα απ’ ό,τι χρειάζεται, την «αγάπη τους για τη χώρα». Αποζητούν να αποδεικνύουν ότι «δουλεύουν για το καλό» της χώρας που τους βοήθησε να προχωρήσουν.
Ο Ρίσι Σούνακ έχει πολλά να κάνει. Να επιδιορθώσει την οικονομία, να ενώσει το κόμμα και να δώσει προσανατολισμό στη χώρα. Αλλά, επειδή είναι μια ιστορική στιγμή, θα πρέπει να ασχοληθεί και με άλλα. Η εκλογή του είναι τεράστια ελπιδοφόρα νέα για χιλιάδες παιδιά από εθνοτικές μειονότητες, για τους νέους που γεμίζουν προσμονή στρέφοντας το βλέμμα σε εκείνον για να στοχεύσουν σε ψηλότερα όνειρα. Η εκλογή του ενθαρρύνει το σύνολο, η κοινωνία αισιοδοξεί βλέποντας την πολυπολιτισμικότητα να φθάνει στα υψηλότερα κλιμάκια της εξουσίας. Κάτι αλλάζει, αυτό θέλουμε να πιστεύουμε. Κάτι αλλάζει πράγματι; Αυτό θα εξαρτηθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Οπως έγραψε ένας δημοσιογράφος, «η διαφορετικότητα στην Αγγλία είναι για να πανηγυρίζουμε το αυξανόμενο νούμερο των μη λευκών σε λευκά πόστα με την προϋπόθεση να τα αφήνουν αμετάβλητα φεύγοντας». Θα ήταν ωραίο ο Σούνακ να μας έλεγε με ειλικρίνεια: «Κοιτάξτε, δεν έχω αφήγηση. Είμαι σκανδαλωδώς τυχερός από τα γεννοφάσκια μου, είμαι προνομιούχος σε σύγκριση με όλους. Αλλά, θα αποπειραθώ να ασχοληθώ με το θέμα των ίσων ευκαιριών για όλους, θα επιχειρήσω να προάγω την κοινωνική κινητικότητα και να δημιουργήσω πολιτική για τους λιγότερο προνομιούχους. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρω, αλλά θα προσπαθήσω».
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.