Τους ξεχωρίζεις από μακριά. Ξεχωρίζεις αν ο συρμός που έρχεται είναι παλιός – μουντζουρωμένος και βαρύς από στρώσεις αρχαίας βρωμιάς. Ή αν είναι από τους άλλους, της όψιμης πασοκικής περιόδου, που, παρά τη φθορά τους, ανακαλούν ακόμη την πεποίθηση της προόδου, όπως την κουβαλούσαν στα πρώτα υπόγεια δρομολόγιά τους.
Αυτή η παράλληλη κίνηση δύο εποχών πάνω στην ίδια γραμμή –πάνω στη σιδηρά αρτηρία του Ηλεκτρικού που ζωογονεί το μητροπολιτικό σώμα– χρησιμεύει και ως αλληγορία για τα επίπεδα του παρόντος της χώρας. Τα τρένα της παρακμής πηγαίνουν και έρχονται στις ίδιες ράγες με τα τρένα που κομίζουν την ανάμνηση μιας σχεδόν δικαιωμένης προσδοκίας. Στη μία γραμμή πηγαίνει το κράτος που σου προσφέρει πια όλες τις χρονοβόρες (και ψυχοβόρες) υπηρεσίες στην παλάμη σου. Και, ταυτόχρονα, στη δίδυμη γραμμή, έρχεται το κράτος που δεν μπορεί να βρει ούτε μια αίθουσα για να χωρέσει τους διαδίκους για το Μάτι. Τίποτε δεν περνάει χωρίς να επιστρέψει.
Σαν τα αεικίνητα βαγόνια που πηγαινοέρχονται κυκλικά σε σταθερή τροχιά πρέπει μάλλον να φανταστούμε και τις κρίσεις που εμπεριέχει στη νοηματική του περίμετρο ο νεολογισμός της χρονιάς – το permacrisis. Οπως μας έμαθε με τον σκληρό τρόπο η δεύτερη δεκαετία του ελληνικού 21ου αιώνα, η αεικρίση δεν είναι μια αλυσίδα κρίσεων που διαδέχονται η μία την άλλη. Είναι πολλές κρίσεις που διαρκούν και εξελίσσονται ταυτόχρονα. Δεν τελειώνει η μία για να αρχίσει η επόμενη. Η μία διασταυρώνεται με την άλλη και την παροξύνει.
Οχι ακόμη σε ηλικία για να οδηγούν ή για να μπορούν να αποκτήσουν αυτοκίνητο, οι έφηβοι και μετέφηβοι της Αθήνας κυριαρχούν στον Ηλεκτρικό. Στα δικά τους αυτιά ο όρος permacrisis δεν μπορεί παρά να ακούγεται αλλόκοτος. Γεννημένοι λίγο πριν από τη χρεοκοπία, δεν έχουν εμπειρία «κανονικότητας» για να μπορούν να την ξεχωρίσουν από την εποχή των κρίσεων.
Ισως γι’ αυτό διακρίνεις στον τρόπο τους έναν απρόσμενο για την ηλικία τους επιβιωτικό κυνισμό. Δεν σπαταλούν ούτε ένα λοξό βλέμμα όταν τύχει ένα ανθρώπινο ερείπιο να σωριαστεί στη διπλανή τους θέση. Δεν προδίδουν κανένα άγχος όταν «καβαλάνε», αργά και ρουτινιάρικα, το σύστημα ελέγχου εισόδου στον σταθμό. Δεν εγκαταλείπουν για κανένα ερέθισμα τον μικρόκοσμο που τους εξασφαλίζει η μόνωση των ακουστικών τους. Γράφουν με τους δύο αντίχειρες στο κινητό τους πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί να σκέφτονται.
Σκέφτονται τις κρίσεις αυτοί οι επιβάτες της permacrisis; Ή απλώς κολυμπούν στην εποχή τους όπως τα ψάρια κολυμπούν στο νερό χωρίς να ξέρουν τι είναι νερό;
Πριν από δύο εβδομάδες, ένας τίτλος για μια μεγάλη δημοσκόπηση στους New York Times έγραφε: «Οι ψηφοφόροι βλέπουν τη δημοκρατία σε κίνδυνο, αλλά δεν επείγονται να τη σώσουν». Κάπως έτσι μπορούμε να φανταστούμε και τα παιδιά του συρμού: Αντιλαμβάνονται τους πολιτικούς κινδύνους που τους αγγίζουν όπως ο κρύος αέρας από τα ανοιχτά παράθυρα του βαγονιού. Τους αντιλαμβάνονται, αλλά δεν έχουν την πολυτέλεια να ανησυχούν γι’ αυτό. Ας σηκωθεί κανένας άλλος να κλείσει το παράθυρο.
Χάιντι
Τι είναι αυτό; Ορθιο και γλοιώδες, σαν υπερφυσικό έκκριμα, σερνόταν πάνω στο κόκκινο χαλί. Από τις οπές στον φολιδωτό όγκο έβγαιναν δυο μάτια και ένα στόμα. Το ον εξήγησε με τη φωνή του ότι ήταν η Χάιντι Κλουμ ντυμένη σκουλήκι για το Χάλοουιν. Χρειάστηκε πολύς κόπος για να συσκευαστεί στην αποκρουστική της μεταμφίεση η Γερμανίδα καλλονή. Αλλά μόνο έτσι μπορεί πια κανείς να είναι ανταγωνιστικός στην αγορά της προσοχής. Μια ασφαλής στρατηγική για να ξεχωρίσεις ανάμεσα σε τόσα υπερεπιμελημένα και φιλτραρισμένα πορτρέτα είναι να φιλοτεχνήσεις ένα είδωλό σου αηδιαστικό. Ή ξεκούδουνο. Μόνο έτσι, ως μέθοδο αντεστραμμένου ναρκισσισμού, μπορεί να ερμηνεύσει κανείς και την επιλογή ενός προσκεκλημένου να εμφανιστεί γκρούβαλος, με σάνδαλο, σε δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο. Αν δεν είχε την ανομολόγητη βεβαιότητα ότι θα βρίσκονταν πολλοί να υποδεχθούν τον αυτοεξευτελισμό του ως αντικομφορμισμό· αν δεν διαισθανόταν ότι θα τον λιβάνιζαν κιόλας ως τολμητία που πάτησε ξώφτερνος το πρωτόκολλο, δεν θα είχε αναλάβει το ρίσκο. Ποιο ρίσκο, δηλαδή; Ο τάχα αντισυμβατικός δεν έπληξε πρώτος τη σύμβαση. Τη βρήκε ξεχαρβαλωμένη.