Οποτε κάποιος ξένος θέλει να περιγράψει την Ελλάδα, ξεκινάει με ένα δημοσιογραφικό κλισέ: «Ας μην ξεχνάμε ότι το “chaos” (χάος) είναι ελληνική λέξη». Εμείς πάλι νιώσαμε το χάος που επικράτησε στο σταθμαρχείο Λάρισας μία ώρα πριν και μετά το φριχτό δυστύχημα, ακούγοντας τους διαλόγους του μοιραίου σταθμάρχη με τους μηχανοδηγούς και το κέντρο διοίκησης· «φλασάρισαν τα κλειδιά», «έγινε τράκα» κ.λπ. Ουδείς γνώριζε πού βρίσκεται το τρένο, αλλά ούτε και πού υπήρχε διακοπή ρεύματος. «Στον Ευαγγελισμό», έλεγαν τα κεντρικά, «στην Ραψάλη (σ.σ.: Ραψάνη)», έλεγε ο σταθμάρχης.
Για είκοσι λεπτά μετά το δυστύχημα ο ΟΣΕ δεν γνώριζε τι έγινε, παρά το γεγονός ότι «πήγε εκεί η πυροσβεστική», όπως λέχθηκε κάποια στιγμή στον ασύρματο. Σε χώρες που δανείστηκαν το «χάος» σε σιδηροδρομικά δυστυχήματα υπάρχει ενημέρωση των συνεργείων διάσωσης και διαχειριστή του δικτύου. Ευτυχώς –εδώ που λέμε– δεν έχουμε μεγάλο συγκοινωνιακό φόρτο, διότι στα είκοσι λεπτά μετά την «τράκα» ο σταθμάρχης θα μπορούσε να στείλει κι άλλο τρένο στη μοιραία γραμμή για να αποτελειώσει τους επιβάτες των τελευταίων βαγονιών. Αλλά μη ζητάμε πολλά. Εδώ είμαστε ακόμη στο στάδιο να μιλούν οι σταθμάρχες με τους μηχανοδηγούς…
Από την άλλη μεριά και το «μοιρολόι» είναι ελληνική λέξη. Οχι με την έννοια του θρήνου, αλλά κυριολεκτικώς, από τις αρχαίες λέξεις «μοίρα» και «λέγω». Μόνο που τώρα η «μοίρα» δεν είναι κάτι αόριστο και συγκεχυμένο, είναι λίγο πιο συγκεκριμένο, αλλά εξίσου ασαφές. «Το κράτος δολοφονεί», έλεγαν οι μεν, «το κεφάλαιο δολοφονεί», έλεγαν οι δε, «η κυβέρνηση δολοφονεί», έλεγαν οι άλλοι, «ο καπιταλισμός δολοφονεί», ακούγαμε από το μεγάφωνο του ΚΚΕ. Να συμφωνήσουμε ότι, ιστορικώς τουλάχιστον, όλα τα παραπάνω δολοφονούν. Ομως εδώ έχουμε ένα συγκεκριμένο δυστύχημα που έγινε υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Μπορούμε να έχουμε σταθμάρχες που ξέρουν τα κλειδιά και μετά να προχωρήσουμε στην αταξική κοινωνία;
Η σύγχυση μεταξύ αιτίων και αποτελεσμάτων εξασφαλίζει ότι τίποτε δεν θα διορθωθεί. Η καλή ανάλυση του προβλήματος δεν είναι μόνο προϋπόθεση για τη λύση του, αλλά προσδίδει σοβαρότητα και στα αιτήματα.
Η σύγχυση μεταξύ αιτίων και αποτελεσμάτων εξασφαλίζει ότι τίποτε δεν θα διορθωθεί. Η οργή δίχως σκέψη οδηγεί σε μεγαλύτερες ζημιές και δεν εννοούμε μόνο τις τζαμαρίες που κατέβασαν τα γνωστά καλόπαιδα. Πρώτα απ’ όλα κάνει τη διαμαρτυρία άσφαιρη. «Ποτέ ξανά», έγραφαν τα πλακάτ των διαδηλωτών, κάτι που λέει ακόμη και ο πρωθυπουργός. Η καλή ανάλυση του προβλήματος δεν είναι μόνο προϋπόθεση για τη λύση του, αλλά προσδίδει σοβαρότητα και στα αιτήματα. Τα γινάτια κάποιων με τις ιδιωτικοποιήσεις, το κεφάλαιο και τον καπιταλισμό, δεν θα αποτρέψουν μελλοντικές συγκρούσεις τρένων.
Δυστυχώς, πάλι πρέπει να ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα. Αν το δυστύχημα οφειλόταν στον μηχανοδηγό κάποιας αμαξοστοιχίας, η ευθύνη θα ήταν της ιδιωτικοποιημένης ΤΡΑΙΝΟΣΕ, νυν Hellenic Train. Οι γραμμές, τα συστήματα σηματοδότησης, οι σταθμάρχες, η εκπαίδευση αυτών, είναι αποκλειστική ευθύνη του κρατικού ΟΣΕ. Η προκατασκευασμένη αυτή σύγχυση δεν έχει μόνο ως αποτέλεσμα να διαμαρτύρονται οι διαδηλωτές σε λάθος γραφεία. Στέρησε από την επιτροπή διερεύνησης του δυστυχήματος ένα πολύτιμο μέλος της. Ο κ. Αθανάσιος Ζηλιασκόπουλος δεν είναι απλώς ένας ειδικός για τα τρένα. Υπήρξε επί μία πενταετία διευθύνων σύμβουλος της (κρατικής τότε) ΤΡΑΙΝΟΣΕ, δηλαδή χρήστης αυτού του δικτύου που πρέπει να διορθώσουμε. Είχε εκτός των θεωρητικών γνώσεων, και την πρακτική εμπειρία για το πρόβλημα. Κι όμως, ο «όλα τα σφάζω και όλα τα μαχαιρώνω στα κανάλια» κ. Νίκος Παππάς, έγραψε: «Ο κ. Ζηλιασκόπουλος μέλος της επιτροπής Γεραπετρίτη. Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από το 2010 έως το 2015. Θα ελέγξει ο ΙΔΙΟΣ τις ευθύνες του. Κοροϊδία και προσβολή» (3.3.2023).
«Μικρό το κακό», θα πουν κάποιοι για την παραίτηση Ζηλιασκόπουλου και θα έχουν δίκιο. Μόνο που τα «μεγάλα κακά» δεν είναι ποτέ αυτοτελή. Διαμορφώνονται από πολλά μικρά…