Κανένας δεν μπορεί να μπει στο μυαλό των ανθρώπων του πληρώματος που βρίσκονταν εκείνη τη νύχτα στον καταπέλτη του πλοίου για να πει μετά βεβαιότητος τι ακριβώς σκέφτονταν τη στιγμή που έσπρωχναν έναν άνθρωπο στον χαμό του.
Ούτε και οι ίδιοι είναι ακριβώς σε θέση να ξεδιπλώσουν όλο το κουβάρι του (μη) σκεπτικού τους. Αυτό όμως το «μη» στην παρένθεση έχει τη σημασία του: όλο το βάρος πίσω από την πράξη τους παραμένει αθέατο, απόκρυφο, ακόμη κι από τους ίδιους τους αυτουργούς.
Κάθε τους κίνηση και αντίδραση, έτσι όπως έχει καταγραφεί στην κάμερα, φανερώνει πως για τους τρεις ναυτικούς ο Αντώνης Καργιώτης σχεδόν δεν υπήρxε.
Αρχισε να υπάρχει γι’ αυτούς, μονάχα αφού ένιωσαν τα βλέμματα όλων ημών επάνω τους. Η ενοχή τους μοιάζει ετερογενής, όπως φαίνεται και από τις ηχογραφημένες συνομιλίες τους που ήρθαν χθες στο φως.
Είτε «παλαβός» είτε «Πακιστανός», βαθιά μέσα τους –τόσο που ενδεχομένως ούτε και οι ίδιοι να μην είχαν συνειδητή αντίληψη– ο Καργιώτης ήταν κάτι ασήμαντο. Σχεδόν ανύπαρκτο.
Υπάρχει κάτι ολέθριο σε αυτή τη στάση: όταν ενδόμυχα, ασυνείδητα, θεωρείς πως ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου δεν υπάρχει, αυτό που λες εμμέσως είναι πως δεν θα λείψει από κανέναν.
Είναι στ’ αλήθεια τρομακτικό να κινείσαι με μια αίσθηση βαθιά μέσα σου ότι ο άλλος που μπορεί να βρεθεί απέναντί σου, αν πάθει κάτι (ή αν εσύ του κάνεις κάτι κακό) δεν θα λείψει από κανέναν.
Εάν, όπως όλα δείχνουν, στο πρόσωπο του Καργιώτη είδαν έναν άνθρωπο που «υστερεί» ή «διαφέρει» («παλαβός», «Πακιστανός» κ.λπ.), έκριναν χωρίς δεύτερη σκέψη ότι μπορούν να τον κάνουν ό,τι θέλουν: ένας «προβληματικός», στα δικά τους μάτια, άνθρωπος, σε ποιον άραγε θα λείψει;
Οταν στη ναζιστική Γερμανία εξόντωναν παιδιά και νέους ανθρώπους με αναπηρίες, ήταν απόλυτα πεπεισμένοι ότι όλοι αυτοί που ξεφορτώνονταν δεν θα λείψουν από κανέναν.
Πάγια ανθρώπινη αντίληψη, πέρα από ιδεολογίες και εποχές, διαχρονική και ανθεκτική: σε λίγους, ελάχιστους, μετράει το βάρος της απουσίας ενός ανθρώπου που έχει κριθεί «ελλειμματικός» . Απουσία, όμως, σημαίνει ότι εκεί που θα έπρεπε να βρίσκεται ένας άνθρωπος, τώρα βρίσκεται το κενό. Συντριπτική αίσθηση. Στιγματίζει όλη μας τη ζωή. Πόσο δε, όταν το κενό προέρχεται από ανθρώπινη παρέμβαση.
Η αυτονόητη, ξεχασμένη αλήθεια: όλοι, ο καθένας μας, όσο ασήμαντοι ή αδιάφοροι κι αν είμαστε, σε κάποιον θα λείψουμε αν στη θέση μας απομείνει ένας άδειος χώρος. Ευτυχώς εκείνη τη νύχτα στο λιμάνι του Πειραιά, που υπήρχε αυτή η κάμερα. Αλλιώς ο Αντώνης Καργιώτης θα παρέμενε ένα περίπου ανύπαρκτο πρόσωπο.