Συχνά, ίσως όλο και πιο συχνά, τα τελευταία χρόνια, ο κινηματογραφικός φακός εστιάζει στη σχολική καθημερινότητα. Μαθητές, καθηγητές, οι σχέσεις ανάμεσά τους και σε σύνδεση με το οικογενειακό περιβάλλον, το μπούλινγκ εντός και εκτός της τάξης. Πέρυσι προβλήθηκε η βελγική «Στην αυλή του σχολείου», εξαιρετικά ευαίσθητη και διεισδυτική ματιά στο μείζον θέμα του εκφοβισμού, της βίας, του εξευτελισμού παιδιών από παιδιά. Αυτές τις ημέρες προβάλλεται η γερμανική «Στο γραφείο των καθηγητών» του σκηνοθέτη Ιλκερ Τσατάκ (με τουρκικές ρίζες). Το κεντρικό πρόσωπο είναι καθηγήτρια στην πρώτη τάξη ενός γυμνασίου, με αρκετούς μαθητές από γονείς μετανάστες. Η Κάρλα, όπως ονομάζεται, πολωνικής καταγωγής, είναι νεοφερμένη, ιδεαλίστρια, προσπαθεί να κάνει τη διδασκαλία της ελκυστική, χωρίς, όμως, να υποχωρεί σε ευκολίες. Τουναντίον, είναι απαιτητική. Μια σειρά από μικροκλοπές που συμβαίνουν στο σχολείο, στρέφουν τις υποψίες, αβασάνιστα, σε έναν μαθητή τουρκικής καταγωγής. Πολύ γρήγορα, με τη δική της συμβολή –βιντεοσκοπεί με τον υπολογιστή της το γραφείο των καθηγητών έχοντας αφήσει το πορτοφόλι στο σακάκι της– αποκαλύπτεται η πραγματική ένοχος. Ανήκει στο διοικητικό προσωπικό, ο γιος της είναι από τους καλύτερους μαθητές στην τάξη της Κάρλα.
Το σενάριο χειρίζεται αριστοτεχνικά ένα λαβύρινθο από σχέσεις, παρεξηγήσεις, παρερμηνείες, ηθικά αδιέξοδα, κανόνες, λανθάνοντα ρατσισμό, απρόβλεπτες αντιδράσεις. Η εκπαιδευτικός παραμένει αμετακίνητη στις αρχές της παρά την αφόρητη πίεση που υφίσταται, από τους συναδέλφους της, τους γονείς, τα ίδια τα παιδιά. Η ακεραιότητα και η αφοσίωσή της στο «ποιος πραγματικά είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού» την οδηγεί, κάποιες στιγμές, σε συμπεριφορές εκτός ορίων (όταν απειλείται, για παράδειγμα, η σωματική της ακεραιότητα).
Η κινηματογραφική τέχνη, εδώ και καιρό, δηλώνει την ανησυχία της, πότε μέσα από ντοκιμαντέρ πότε μέσα από τη μυθοπλασία, αλλά πάντοτε με ρεαλισμό, για τη σύνθετη πραγματικότητα των σχολείων. Οι ισορροπίες –ούτως ή άλλως σχεδόν ανέφικτο στοίχημα– γίνονται όλο και πιο αγχωτικά ευμετάβλητες καθώς οι έφηβοι εκτίθενται, απροστάτευτοι, στη σύγχρονη κοινωνική συνθήκη. Ποια είναι αυτή; Φτωχά τα λόγια για να περιγραφούν η πολυπλοκότητα και ο κυνισμός της. Για να αντεπεξέλθουν στην ανισορροπία αλλά και στη βία που εισπνέουν οι μαθητές, από το στενό και ευρύτερο περιβάλλον τους (οπτική, λεκτική, και σωματική), υφίστανται ποικίλες στρεβλώσεις, ψυχικές και νοητικές. Δεν είναι λίγες οι φορές που παραποιούν ή αρνούνται την πραγματικότητα για να επιβιώσουν.
Η κινηματογραφική τέχνη, εδώ και καιρό, δηλώνει την ανησυχία της για τη σύνθετη πραγματικότητα στη μέση εκπαίδευση.
Μία από τις πιο σημαντικές ταινίες της προηγούμενης εικοσαετίας ήταν το «Ανάμεσα στους τοίχους» (2008) του Λοράν Καντέ – μια τάξη γυμνασίου σε υποβαθμισμένο προάστιο του Παρισιού. Δεκαπεντάχρονοι έφηβοι δοκιμάζουν τις αντοχές των σχολικών αξιών, δοκιμάζοντας παράλληλα και τη δύναμη της δικής τους αυθαιρεσίας. «Αυτό το εκατέρωθεν crash test δεν έχει νικητές και ηττημένους. Και οι δύο πλευρές (καθηγητές και μαθητές) αποχωρούν στο τέλος της χρονιάς, με απώλειες και ερωτήματα», γράφαμε τότε («Κ», 2/11/2008).
Ο Καντέ τόνιζε σε συνεντεύξεις του ότι «το σχολείο δεν είναι καταφύγιο, αλλά αποτελεί τμήμα της κοινωνίας και ό,τι συμβαίνει σε αυτήν αντικατοπτρίζεται σε ένα βαθμό και στο σχολείο».
Αν τότε, αυτό, ηχούσε αρκετά ρηξικέλευθο, τώρα μοιάζει μάλλον στερεότυπο. Κοινότοπο. Οι εσωτερικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αξίες εδραιωμένες, αλλά αδύναμες πλέον να ρυθμίσουν τη σχολική μικροκοινωνία, είναι καθημερινές και όλο και πιο σφοδρές. Η κόπωση από τις, ανυπέρβλητες πολλές φορές, δυσκολίες είναι δεδομένη. Το γερμανικό σύστημα εκπαίδευσης, όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς στην ταινία, έχει τρόπο να αντιμετωπίσει την απείθεια και με εξωσχολική βοήθεια, που ξέρει πώς να λειτουργήσει και να συμπεριφερθεί. Το πρόβλημα δεν λύνεται, ασφαλώς· η ζωή «εντός» όμως συνεχίζεται, η τάξη αποκαθίσταται έστω επιφανειακά, κερδίζεται χρόνος, απαραίτητος έως την επόμενη δοκιμασία.