Οι συμμορίες ανηλίκων, όλο και πιο δραστήριες, πιο επιθετικές, μοιάζει να μεταμορφώνονται σήμερα σε σύμβολο και μέτρο των αρνητικών κοινωνικών αλλαγών που βλέπουν οι άνθρωποι να συντελούνται, σε ένα ανησυχαστικό μοτίβο αντικανονικότητας και αταξίας. Συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις γειτονιές. Παρέες εφήβων που αποπνέουν αρρενωπή ορμή, τσαμπουκά και υπεροψία εφορμούν σε άλλους εφήβους και τους τρομοκρατούν, τους γρονθοκοπούν, τους ληστεύουν, τους μαχαιρώνουν, καμιά φορά ασελγούν πάνω τους, συχνά βιντεοσκοπούν και αναρτούν το ανδραγάθημα στα κοινωνικά δίκτυα ώστε να δρέψουν δάφνες.
Η ροπή στη βία ωριμάζει μέσα στην ομάδα και τροφοδοτείται από τον ενθουσιασμό της παράβασης, την έξαψη της βιαιοπραγίας, από τη συγκίνηση που γεννά η κυριαρχία πάνω στον άλλο, το σαδιστικό άρμεγμα του αλλότριου τρόμου, η ανατριχίλα της κακόβουλης πράξης που πολλαπλασιάζει τις ηδονικές ανταμοιβές του κακού. Για μια Ελλάδα σχετικά ασυνήθιστη στο τυπικό δυτικό φαινόμενο, δεν είναι λίγοι οι 1.544 ανήλικοι συλληφθέντες για ληστείες και κλοπές, οι 328 ανήλικοι συλληφθέντες για σοβαρές σωματικές βλάβες –πάντα σε βάρος εκατοντάδων ανηλίκων–, οι 20 συμμορίες με οργανωμένη δράση· εισβολές σε σπίτια, κλοπές αυτοκινήτων, ληστείες, πορνογραφία, οπλοχρησία, εμπορία ουσιών, εκβιασμοί, αρπαγές. Μόνο μέσα στους πρώτους οκτώ μήνες του 2023. Μαχαιρώματα, τραυματισμοί (12χρονη έσβησε τσιγάρο στο στήθος 13χρονης), ξυλοδαρμοί στη μέση του δρόμου (κοριτσιών από κορίτσια), βιασμοί σε προαύλια σχολείων (13χρονης από 15χρονους)… Διασυρμοί θυμάτων με φωτογραφίες και βίντεο στο Instagram και στο TikTok, ένα είδος σόου του τρόμου, όπου παιδιά διασκεδάζουν κάνοντας φοβερές «ζαβολιές» και χαίρονται με το τρομακτικό τους θράσος.
Είναι ίσως η έπαρση του παρεκκλίνοντα που δεν χωρά στα στενά οικογενειακά και σχολικά πλαίσια και ψυχαγωγείται με την άρνηση όλων των κανόνων. Ο εγωισμός του νταή που εκμεταλλεύεται τον φόβο, τις αναιμικές αντιστάσεις των αδυνάμων. Η αλαζονεία του επικυρίαρχου που γοητεύεται από τα υποδείγματα πομπωδών ωμοτήτων και τις υποκουλτούρες της βίας. Η χολή του σκληρού που αγριεύει, εξεγείρεται, εκδικείται.
Μαχαιριά στην εύθραυστη κανονικότητα οι όλο και πιο δραστήριες συμμορίες ανηλίκων της διπλανής πόρτας.
Ανήλικοι κατά ανηλίκων. Δεν είναι πάντα παιδιά ευάλωτων ρημαγμένων οικογενειών, θύματα κακοποίησης, έφηβοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακές σχολικές επιδόσεις· παιδιά που έχουν εσωτερικεύσει την ταμπέλα του κακού παιδιού ή το στίγμα του απροσάρμοστου και πλέον συμπεριφέρονται αναλόγως, βιαιοπραγώντας και κλέβοντας από τους άλλους εκείνο που δεν κατέχουν. Παρανομούν και από πλήξη ή από αδυναμία ελέγχου παρορμήσεων και συναισθημάτων, από ανικανότητα επίλυσης προβλημάτων. ΄Η ίσως, επειδή λείπουν οι ισχυροί δεσμοί με την οικογένεια και το στενό περιβάλλον, που θα τους υποχρέωναν να ακολουθούν κανόνες. Επειδή έχουν εκφυλιστεί οι οικείοι θεσμοί σε απρόσωπους μηχανισμούς, που λειτουργούν με αποξενωτικές ρουτίνες και αυτοματισμούς. Επειδή έχουν ξεθεμελιωθεί οι κοινές ταυτότητες, ή διότι απουσιάζουν τα φιλόδοξα σχέδια και οι μεγάλες ιδέες. Μηδενισμός, κυνισμός, θυμός για τον αβέβαιο κόσμο των ενηλίκων, τις συνθήκες που αυτοί δημιούργησαν και ανέχονται, για τον μη κατοικήσιμο πλανήτη που τους κληροδότησαν. Ενας ισχυρός εσωτερικός παλμός και μετά βουτιά στην άβυσσο των συγκρούσεων.
Οχι μόνοι. Το πισωπάτημα στο περιθώριο αφήνει ένα κενό που η ομάδα έρχεται να καλύψει. Είναι αυτή που τους μυεί, ενίοτε με σκληρές δοκιμασίες, στην οργανωμένη βία, αλλά και εκείνη που τους παρέχει τη συντροφικότητα η οποία διαχέει την ευθύνη και απενοχοποιεί την παραβατική συμπεριφορά, την αναγνώριση, μια ταυτότητα, την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου, ότι είναι σημαντικοί, ότι τους λογαριάζουν, τους αγαπούν. Εκεί και στο Διαδίκτυο μοιάζει να οικοδομούν με το καμίνι του αίματος, τον εξερεθισμό του κάθε κυττάρου, το σύμπαν όπου πιστεύουν πως κατέχουν δικαιώματα, απολαμβάνουν ντελίρια και πτήσεις.
Εχουν το ελαφρυντικό της δικής τους κοινωνικής τρωτότητας, δηλαδή του γεγονότος ότι είναι έφηβοι που την καθημερινή ζωή τους ορίζουν ίσως υποτιμημένες ανάγκες και ανεπιθύμητες συνθήκες. Οι γονείς καμιά φορά δεν αντιλαμβάνονται τον εκτροχιασμό τους, ή αρνούνται να αναγνωρίσουν εκείνα που τους προδίδουν, τις εκρήξεις επιθετικότητας, την απώλεια επαφής, την αλλαγή στάσης, τα νέα υποκοριστικά, τα ανεξήγητα υπάρχοντα. Και αιφνιδιάζονται όταν τους καλεί το σχολείο. Ο ένας από τους πυλώνες, που με σχέδιο, ψυχή και ορθές πράξεις, θα έκανε ίσως τη διαφορά.