Κάποιοι θα προτιμούσαν η Ελλάδα να πολιτεύεται ερντογανικώς. Να πουλάει τσαμπουκά. Να είναι παίκτης απρόβλεπτος και ριψοκίνδυνος, επιδιώκοντας μάλλον να τον φοβούνται οι σύμμαχοι, παρά να τον εμπιστεύονται.
Αυτή η πολιτική της τεστοστερόνης προσφέρει φυσικά θυμική ικανοποίηση. Παράγει δράμα και εφήμερη συγκίνηση. Τι αποφέρει όμως στο ταμείο του συμφέροντος; Τι απέφερε στην Τουρκία το παίγνιό της στο ΝΑΤΟ, όπου χρησιμοποίησε την ιδιότητα του μέλους για να βραχυκυκλώσει τη συμμαχία;
Οι κρυφοθαυμαστές του Ερντογάν απαντούν ότι ο εκβιασμός του απέφερε αυτό που επιθυμούσε: το πρόγραμμα των F-16. Ο εκβιασμός απέδωσε. Ομως, σ’ αυτόν τον ρηχό απολογισμό αποσιωπάται το κόστος του εκβιασμού. Αποσιωπάται ο χρόνος που έχασε ο Τούρκος πρόεδρος – χρόνος κατά τον οποίο η Ελλάδα προχωρούσε στον εκσυγχρονισμό των δικών της αεροσκαφών και στην προμήθεια των Ραφάλ. Αποσιωπάται η αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35, αποτέλεσμα κι αυτή της τυχοδιωκτικής αναζήτησης «ειδικής σχέσης» με τον Πούτιν μέσω των S-400. Ο «απρόβλεπτος» εταίρος πλήρωσε τη μη προβλεψιμότητά του σε χρόνο και χρήμα – μένοντας τριάμισι χρόνια στον «πάγο». Αυτή την εξωτερική πολιτική ζηλεύουμε;
Τι όφελος έχει στο τέλος ο τυχοδιωκτισμός;
Την Ελλάδα τη συνέφερε να πάρει καθυστερημένα ο Ερντογάν αυτό που ζητούσε. Τη συνέφερε, όχι μόνο επειδή η ίδια παίρνει ταυτόχρονα ένα εξοπλιστικό πακέτο που τη διατηρεί ένα βήμα μπροστά στον ανταγωνισμό με τη γείτονα. Τη συνέφερε, κυρίως επειδή η Τουρκία πρέπει στο τέλος να μένει συνδεδεμένη με τη Δύση. Να μένει χαλιναγωγημένη.
Ποιος άλλος μηχανισμός μπορεί να ελέγξει την επιθετικότητά της; Δεν είναι προτιμότερο να εξοπλίζεται μέσα σε ένα πλαίσιο που προβλέπει όρους και αιρέσεις, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανασταλεί, όπως ανεστάλη το 2019 η συμμετοχή της στο πρόγραμμα των F-35;
Η μεγάλη εικόνα δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια εξαιτίας του Ερντογάν η Τουρκία έχει χάσει το προβάδισμα που είχε έναντι της Ελλάδας στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον. Πρόκειται για υποβάθμιση, που δεν κατέστη δυνατό να αναπληρωθεί από τις άλλες πηγές γεωπολιτικής ισχύος που έψαξε ο Τούρκος πρόεδρος δεξιά κι αριστερά στον χάρτη. Η περιπέτεια αυτή του έδειξε ότι η μοίρα του είναι πολύ δεμένη με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, για να μπορεί να «αυτονομηθεί» με δυο τρεις ελιγμούς κατά την επιφοίτηση της στιγμής.
Η έκβαση της διελκυστίνδας των μαχητικών δεν δικαιολογεί πανηγυρισμούς, γιατί θέτει την Ελλάδα ενώπιον υπαρξιακών ερωτημάτων: μπορεί να σηκώσει το βάρος των «αντίδωρων» που απέσπασε; Μπορεί να επιστρατεύσει –και να αμείψει– ταλέντο και επινοητικότητα, ώστε να υποδεχθεί τα ακριβά όπλα και να εκπληρώσει τον διακηρυγμένο στόχο; Να μην είναι πλέον μόνο αγοραστής. Να μη χρειάζεται να πληρώνει τόσο ακριβά την ασφάλειά της.